۲۴ اسفند ۱۳۹۲

گنبد فابوس

۲۴ اسفند ۱۳۹۲ 4290 بازدیدکننده 3 نظر
گنبد فابوس در این مقاله می خوانید

گنبد قابوس (گنبد کاووس) آرامگاهی با 53 متر ارتفاع است که در سال 385 هجری (1006 بعد از میلاد)، برای قابوس بن وشمگیر ساخته شد. ...

گنبد فابوس

گنبد فابوس 

گنبد قابوس (گنبد کاووس) آرامگاهی با 53 متر ارتفاع است که در سال 385 هجری (1006 بعد از میلاد)، برای قابوس بن وشمگیر، حاکم ادیب زیازیان در مجاورت خرابه های شهر باستانی جرجان در شمال شرقی ایران، ساخته شده است. این بنا گواهی بر تبادلات فرهنگی بین چادر نشینان آسیای مرکزی و تمدن باستانی ایران و تنها اثر باقی مانده از جرجان، مرکز پیشین هنر و دانش است که در خلال حمله مغول در قرن‌های چهاردهم و پانزدهم میلادی نابود شد. گنبد قابوس با برخورداری از دانش فنی خلاقانه، نمونه ای برجسته از معماری اسلامی بوده و بناهای مذهبی ایران، آناتولی و آسیای مرکزی را تحت تاثیر قرار داده است. در ساخت این بنا از آجر پخته مات استفاده شده است. فرم هندسی گنبد، استوانه ای است که به تدریج باریک تر می شود ( قطر آن از پایین به بالا بین 17 تا 15.5 متر است) و گنبدی مخروطی از جنس آجز در بالای آن قرار گرفته است. این فرم نشان دهنده توسعه ریاضیات و علوم در جهان اسلام، در اواخر هزاره اول بعد از میلاد است.

 

شرح مختصر

برج گنبد قابوس توسط اراضی پست در نزدیکی جرجان، پایتخت باستانی زیاریان احاطه شده است. ارتفاع 53 متری این بنا، آنرا از فواصل بسیار دور قابل مشاهده کرده و بر شهر گنبد کاووس (که در اوایل قرن بیستم در اطراف تپه گنبد گسترش یافت) مسلط ساخته است. بدنه استوانه ای شکل و توخالی این برج از آجر پخته مات ساخته شده است. گنبد از پایه با فرم هندسی پیچیده به شکل ستاره ده پر شروع شده و به تدریج از قطر آن کاسته شده و در نهایت به سقفی مخروطی شکل منتهی می شود. دو کتیبه به خط کوفی در بزرگداشت قابوس بن وشمگیر، حاکم ادیب زیاریان و بنیانگذار بنا در سال 1006 بعد از میلاد مسیح، همچون کمربندی بر محیط بدنه نگاشته شده است.

 

گنبد فابوس

این برج نمونه ای برجسته از شروع طراحی سازه های خلاقانه اسلامی با استفاده از فرمول های هندسی است که باعث شد تحمل بار آجر کاری با ارتفاع زیاد را داشته باشد. سقف مخروطی شکل برج الگویی اولیه برای برج های آرامگاه و سایر بناهای یادبود در منطقه شد که این خود نشان دهنده تبادلات فرهنگی بین چادر نشینان آسیای مرکزی و تمدن باستانی ایران است.

 

معیار (i)

معیار (i) : گنبد قابوس با توجه به خصوصیات ساختاری و زیبا شناختی و هندسه به خصوص آن، یک شاهکار و دستاورد برجسته از اوایل معماری آجری اسلامی است.

 

معیار (ii)

معیار (ii) : سقف مخروطی شکل گنبد قابوس الگویی اولیه برای توسعه برج های آرامگاه در ایران، آناتولی و آسیای مرکزی شد که از این جهت حائز اهمیت است. این اتفاق نشان دهنده تبادلات فرهنگی بین چادر نشینان آسیای مرکزی و تمدن باستانی ایران است.

 

گنبد فابوس

معیار (iii)

معیار (iii) : گنبد قابوس گواهی استثنایی از قدرت و خصوصیات تمدن زیاریان است که طی قرن های یازدهم و دوازدهم میلادی بر بخش وسیعی از منطقه حکمرانی می کردند. با ساخت این آرامگاه برای امیری که نویسنده نیز بود، یک سنت فرهنگی منطقه ای برای ساخت آرامگاه های بزرگ (از جمله برای ادبا) شکل گرفت.

 

معیار (iv)

معیار (iv) : این بنا نمونه برجسته‌ای از یک برج یادبود اسلامی که طراحی ساختاری خلاقانه آن نشان دهنده توسعه شگرف ریاضیات و علوم در جهان اسلام، در اواخر هزاره اول بعد از میلاد است.

 

تمامیت integrity

این بنا، ارزش خود را به عنوان یک سازه هندسی استثنایی و نماد شهر کوچک گنبد کاووس، که از بسیاری از نقاط شهر به وضوح قابل مشاهده است بیان می کند. گنبد قابوس بیانگر ترکیب خصوصیات یک بنای یادبود اسلامی با رسوم آسیای مرکزی و ایران می باشد. ترکه های بیرونی و سطح کتیبه ها وضعیت خوبی دارند اما اضافه کردن سطح شیب دار به تپه گنبد قابوس و طراحی دیوار محافظ، کمی به ظاهر و فرم تپه آسیب رسانده است.

 

اصالت validity

این بنای تاریخی فرم، طراحی، مصالح و چیرگی بصری خود در دور نما را حفظ کرده است. هنوز هم مردم محلی و مسافران از گنبد به عنوان مکانی مقدس بازدید می کنند و این بنا همچنان کانون رویداد های سنتی باقی مانده است.

 

گنبد فابوس

حفاظت و مدیریت مورد نیاز

گنبد قابوس بر اساس قانون حفاظت از میراث ملی (1308) تحت حمایت قرار گرفته در سال 1353 با شماره 1097 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. مقررات مربوط به بنا، فعالیت‌های آسیب رسان را ممنوع و هرگونه مداخله، از جمله کاوش های باستان شناسی، مرمت و بازسازی محوطه را منوط به تائید سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران کرده است. شهرداری و سازمان میراث فرهنگی مشترکا برج گنبد و محوطه اطراف آن را بر اساس طرح جامع شهر گنبد کاووس (1367) و برنامه تفصیلی (1387) و با هدف حفظ ویژگی‌های تاریخی و بصری شهر مدیریت می‌کنند. طرح جامع اقدامات حفاظتی در مورد محدودیت ارتفاع در محدوده بنا و چشم انداز آن را پشتیبانی کند اما طرح مدیریت باید توسعه پیدا کرده و در برگیرنده یک برنامه نگهداری نیز باشد.

 

 

مطالب دیگری که ممکن است بپسندید

نظر کاربران

    شما هم می توانید در مورد این مطلب نظر بدهید.

    کاربر گرامی، لطفاً توجه داشته باشید که این بخش صرفا جهت ارائه نظرات شما درباره ی این مطلب در نظر گرفته شده است. در صورتی که سوالی در رابطه با این مطلب دارید یا نیازمند مشاوره هستید، فقط از طریق تماس تلفنی با بخش مشاوره اقدام نمایید.


    نام :
    ایمیل:
    متن مورد نظر:

    عضویت در خبرنامه wiki5040