در شهر فنیقی بعلبک سهگانهای از خدایان پرستش میشدند. این شهر در طول دوره هلنی بهعنوان هلیوپولیس شناخته میشد. بعلبک از شاهکارهای هنری روم است. ...
بعلبک در طول دوران روم باستان، و زمانی که خدای ژوپیتر هلیپولیس هزاران نفر از زائران را به خود جذب میکرد، عملکرد مذهبی خود را حفظ کرد. شهر بعلبک، با سازههای عظیم خود، یکی از بهترین نمونههای اوج معماری شاهنشاهی رومی است.
بعلبک با داشتن ساختمانهای عظیم خود، یک آفرینش هنری منحصربهفرد بوده و بهعنوان یک نمونه برجسته از سرزمین مقدس دوره روم امپریالیستی در نظر گرفته میشود. این شهر در دو مسیر تجاری تاریخی واقعشده است که یکی از آنها بین ساحل دریای مدیترانه و قسمت داخلی سوریه بوده و دیگری بین شمال سوریه و شمال فلسطین میباشد. امروز این شهر که در 85 کیلومتری بیروت قرار دارد، یک مرکز مهم اداری و اقتصادی در دره بقاع شمالی است.
مجموعه معابد بعلبک، در پای شیب جنوب غربی کوههای شرق لبنان قرار داشته و در ارتفاع 1150 متری از سطح دریا، در کنار دشت حاصلخیز بقاع قرار دارند. شهر بعلبک در دوران روم باستان به اوج شهرت خود رسید. ساختوسازهای عظیم آن در طی یک دوره که بیش از دو قرن به طول انجامید انجام شد و آن را به یکی از معروفترین سرزمینهای مقدس جهان رومی، و همچنین نمونهای اصیل از معماری سلطنتی روم تبدیل کرد. زائران به این سرزمین هجوم میآوردند تا به ستایش و احترام خدایان سهگانه بپردازند. این خدایان تحت نام خدایان سهگانه هلیوپولیسی شناخته میشدند که اساساً فنیقی بودند ولی رومیها پس از فتح شهر بعلبک آنها را پذیرفتند و نام آنها را به ژوپیتر، مرکوری، و ونوس تغییر دادند.
منشأ نام بعلبک دقیقاً مشخص نیست.عبارت فنیقی "بعل" به معنای "پروردگار" یا "خدا" است و عنوانی بود که به خدای آسمان سامی داده میشد. کلمه بعلبک، ممکن است از ترکیب بعل، و بقاع تشکیلشده و به معنی "خدای دره بقاع" یا "خدای شهر" باشد.
بعلبک که در دشتهای حاصلخیز قرار داشت، در طول دوره فنیقیها صرفاً یک روستای کشاورزی بود که در آن خدایان سهگانه باروری پرستش میشدند. این شهر متوسط که در طول دوره هلنی نام هلیوپولیس به آن داده شد، پس از ورود رومیان به فینیقیه در سال 64 قبل از میلاد، اوج شکوه خود را مشاهده کرده و تبدیل به یکی از مشهورترین سرزمینهای مقدس جهان باستان شد، و بهتدریج در طول بیش از دو قرن، ساختوسازهای عظیمی در آن انجام گرفت. مجموعه بهیادماندنی هلیوپولیس یکی از چشمگیرترین - و بدون شک معروفترین – شواهد معماری روم امپریالیستی است.
معبد ژوپیتر، که معبد اصلی سهگانه بعلبک بود، به خاطر داشتن ستونهای 20 متری که درونخانه آن را احاطه کرده بود، و همچنین به خاطر سنگهای غولپیکر تراس آن جالبتوجه بود. معبد مجاور آنکه به باکوس اختصاص دادهشده بود، واقعاً استثنایی است. این معبد تزئیناتی غنی و فراوان داشته و به خاطر دروازه بزرگ خود که با طرحهایی از باکوس تزئین شده بود، ابعاد قابلتوجهی داشت. معبد گرد یا معبد زهره به خاطر اصالت طرح و همچنین پیراستگی و هماهنگی اشکال خود، در شهری که بقیه مکانهای مقدس با سازههای بزرگ خود مشخصشدهاند، متفاوت و ویژه بود. تنها نشانههای باقیمانده از معبد مرکوری که در تپه شیخ عبدالله واقعشده، یکراه پله حکشده در داخل سنگ است. اودئون، که در محلی بهعنوان بوستان الخان در جنوب آتن واقعشده است، نیز بخشی از سایت بعلبک بوده و جزو دیدنیترین سایتهای باستانشناسی شرق نزدیک در نظر گرفته میشود.
مورخان طراحی این سرزمین مقدس امپریالیستی را در زمانی که یک انتقال مذهبی بزرگ اتفاق افتاد و به رم سود رساند، به آگوستوس نسبت میدهند. به هر صورت، خدایان سهگانه رومی شده هلیوپولیس (ژوپیتر، ونوس، و مرکوری)، جای خدایان سهگانه فنیقی (بعل/شاماش، آنتا و آلین) را گرفتند. اولین کار ساختوساز که مربوط به معبد ژوپیتر میشد، در طول سلطنت امپراتور آگوستوس در اواخر قرن اول قبل از میلاد آغاز شد و کمی پس از سال 60 بعد از میلاد در زمان حکومت نرو به پایان رسید. زیارتگاه بسیار بزرگ ونوس هلیوپولیتانوس در امتداد 104 ستون گرانیتی عظیم که از اسوان واردشده بود قرار داشت و معبدی در خود داشت که توسط 50 ستون دیگر احاطهشده بود. از آن هنگام، کار تا زمان ساخت محراب بزرگ و معبد باکوس فروکش پیدا نکرد. نام معبد باکوس به خاطر تعدد نقوش برجسته موجود در آن که توسط باستان شناسان بهعنوان صحنههایی از دوران کودکی خدای باکوس تفسیر شده است، به این معبد دادهشده است.
بارگاه بزرگ، که ساخت آن در زمان سلطنت تراژان (98-117) آغاز شد، شامل ساختمانهای مختلف مذهبی و محرابهایی بود که توسط یک ردیف پر زرقوبرق از 128 ستون بلند گرانیتی احاطهشده بود. مشخصشده است که این ستونها در اسوان (مصر) تراشیده شده بودند. در حال حاضر تنها شش ستون همچنان ایستاده باقیمانده و بقیه ستونها یا بهوسیله زلزله تخریبشده و یا به سایت های دیگر برده شدهاند. معبد ونوس در آغاز قرن سوم اضافه شد. به دلیل تزئینات صدف، کبوتر، و دیگر نقوش هنری مرتبط با فرقه الهه ونوس در داخل این معبد، احتمال داده میشود که این معبد متعلق به ونوس بوده باشد. در زمان بیزانس مسیحی معبد ونوس بهعنوان یک کلیسا مورداستفاده قرار گرفت و به شهید مسیحی سنت باربارا اختصاص دادهشده بود.
در سال 634، ارتش مسلمان وارد سوریه شده و بعلبک را محاصره کرد. یک مسجد بزرگ در داخل دیوارهای مجموعه معابد شهر ساخته شد و آن منطقه به پایگاه نظامی تبدیل شد. در طول چند قرن بعد، شهر و منطقه بعلبک تحت کنترل سلسلههای مختلف اسلامی قرار داشت. آثار این شهر به علت جنگ، زلزله، و سرقت، و همچنین تعداد زیادی ساختوساز در قرونوسطی آسیب دید.
قرارگیری این مکان در لیست میراث جهانی یونسکو، به دلیل وجود معابد ونوس، باکوس، ونوس، مرکوری، و اودئون است که ویژگیهای کلیدی زیارتگاه مقدس را تشکیل میدهند. کل شهر که در درون دیوار عرب قرارگرفته است، و همچنین بخش جنوب غربی آنکه بین بوستان الخان و مسجد مملوک رأس العین قرار دارد، زمینه ضروری برای این ویژگیهای کلیدی را فراهم کردهاند.
به مدت 15 سال این شهر به دلیل درگیریهای مسلحانه و عدم برنامهریزیهای مناسب حاصل از آن آسیب دید. هنوز هم به خاطر فشارهای شهری، وضعیت این مکان و یکپارچگی کلی این منطقه بسیار آسیبپذیر شده است.
نظر کاربران
کاربر گرامی، لطفاً توجه داشته باشید که این بخش صرفا جهت ارائه نظرات شما درباره ی این مطلب در نظر گرفته شده است. در صورتی که سوالی در رابطه با این مطلب دارید یا نیازمند مشاوره هستید، فقط از طریق تماس تلفنی با بخش مشاوره اقدام نمایید.