راهنمای تصویری سرطان پروستات

سرطان پروستات چیست؟ 

 

پروستات غده ای به اندازه یک گردو در بدن مردان است که درست در زیر مثانه قرار دارد و مقدار از مایعات منی را تولید می‌کند. سرطان پروستات در این عضو ایجاد شده و در مردان پس از سرطان پوست شایعترین سرطان است. سرطان پروستان اغلب به کندی رشد می‌کند و ممکن است هیچ صدمه قابل ملاحظه ای ایجاد نکند اما برخی از انواع آن تهاجمی‌تر بوده و در صورتی که درمان نشوند، به سرعت گسترش می‌یابند. 

 

نشانه‌های سرطان پروستات 

 

سرطان در مراحل اولیه ممکن است هیچ علامتی در فرد ایجاد نکند. علائمی که در مراحل بعدی ایجاد می‌شوند عبارتند از: 

1. تکرر ادرار به خصوص در شب 
2. اشکال در شروع یا توقف ادرار 
3. ضعف یا اختلال در جریان ادرار 
4. احساس درد یا سوزش در حین ادرار یا انزال 
5. خون در ادرار یا منی 
6. سرطان پیشرفته ممکن است موجب درد در پایین کمر، ران‌ها و بالای ران‌ها شود. 

 

سرطان پروستات یا بزرگی پروستات 

 

با افزایش سن در مردان، پروستات ممکن است رشد کند و گاهی اوقات به مثانه یا مجرای ادرار فشار وارد آورده و موجب علائمی مشابه سرطان پروستات می‌شود. به این وضعیت هیپرپلازی خوش خیم پروستات می‌گویند. این بیماری سرطان نیست و در صورتی که علائم آن آزار دهنده باشند می‌توان آن را درمان کرد. مشکل سوم که ممکن است موجب علائم ادراری شود پروستاتیت است. پروستاتیت التهاب یا عفونت پروستات است که ممکن است موجب تب شده و در بسیاری از موارد با دارو درمان می‌شود. 

 

عوامل خطری که تحت کنترل شما نیستند 

 

افزایش سن یکی از عوامل خطر در سرطان پروستات است به ویژه سن بالای 50 سال. مطالعات نشان میدهد که پس از 70 سالگی، بیشتر مردان به نوعی از سرطان پروستات مبتلا هستند اگر چه ممکن است علائمی دیده نشود. سابقه خانوادگی خطر آن را افزایش میدهد: پدر یا برادر مبتلا به سرطان پروستات خطر آن را دوبرابر می‌کند. 

 

عوامل خطری که می‎توانید کنترل کنید

 

به نظر می‌رسد که رژیم غذایی در ایجاد سرطان پروستات نقش دارد به صورتی که در کشورهایی که گوشت و لبنیات پر چرب غذای اصلی است، سرطان پروستات بسیار شایعتر است. علت این ارتباط هنوز مشخص نیست. چربی موجود در غذا به ویژه چربی‌های حیوانی به دست آمده از گوشت قرمز ممکن است سطح هورمون‌های مردانه را افزایش دهند و این می‌تواند رشد سلول‌های سرطانی پروستات را تقویت کند. رژیم حاوی مقدار بسیار کم میوه و سبزیجات نیز می‌تواند در این سرطان نقش داشته باشد. 

 

شایعات درباره سرطان پروستات 

 

برخلاف باور عمومی موارد زیر موجب سرطان پروستات نمی‌شوند: رابطه جنسی زیاد و وازکتومی. در صورتی که بزرگی پروستات دارید، به این معنی نیست که در خطر بالای سرطان پروستات قرار دارید. مطالعات محققان بر روی نقش استفاده از الکل، بیماری‌های جنسی (STD ) یا پروستاتیت در ایجاد سرطان پروستات ادامه دارد. 

 

آیا سرطان پروستات را میتوان زود تشخیص داد؟

 

آزمایشهای غربالگری برای شناسایی زود هنگام سرطان پروستات وجود دارد اما نیازی به آزمایش معمول در مردان در همه سنین نیست و خودِ درمانها هم میتوانند عوارض جدی داشته باشند. انجمن سرطان امریکا به مردان توصیه میکند با پزشک درباره آزمایشهای غربالگری صحبت کنند. این آزمایشها به صورت زیر انجام میشود: 

1. از سن 50 سالگی برای مردانی که در خطر متوسط قرار دارند و انتظار زندگی حداقل 10 سال دیگر در آنها وجود دارد. 
2. از سن 45 سالگی برای مردانی که در خطر بالا قرار دارند، این افراد شامل کسانی میشوند که پدر، برادر یا فرزندی دارند که پیش از 65 سالگی این بیماری در او تشخیص داده شده است. 
3. از سن 40 سالگی برای مردانی که بیش از یک خویشاوند درجه یک مبتلا به سرطان پروستات در سن پایین داشته‌اند. 

 

غربالگری: DRE  و PSA 

 

پزشک شما ممکن است ابتدا یک معاینه دیجیتال راست روده (DRE) انجام دهد تا برجستگی یا نقاط سفت در پروستات را شناسایی کند. پس از بررسی ممکن است آزمایش خون برای ارزیابی آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) (پروتئین تولید شده توسط سلولهای پروستات) انجام شود. افزایش سطح آن ممکن است نشانه احتمال بیشتر سرطان در شما باشد اما باز هم ممکن است سطح این آنتی ژن در شما بالا باشد ولی مبتلا به سرطان پروستات نباشید. همچنین این امکان وجود دارد که سطح آن در خون شما طبیعی باشد اما مبتلا به سرطان پروستات باشید. 

 

نتایج آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات

 

سطح طبیعی آنتی ژن اختصاصی پروستات باید زیر 4 نانو گرم در هر میلی لیتر خون باشد در حالی که اگر بالای 10 باشد نشان دهنده احتمال بالای سرطان است اما استثنائاتی نیز وجود دارد: 

1. ممکن است مردان با آنتی ژن اختصاصی پروستات کمتر از 4 نانوگرم در میلی لیتر، به سرطان پروستات مبتلا باشند. 
2. پروستاتی که دچار التهاب یا بزرگی شده ممکن است در آن سطح این آنتی ژن افزایش یابد ولی آزمایش‌های بعدی هیچ شواهدی از سرطان نشان ندهد. 
3. برخی از داروهای هیپرپلازی خوش خیم پروستات ممکن است در حالی که سرطان پروستات وجود دارد، سطح آنتی ژن اختصاصی پروستات را کاهش دهند که به آن منفی کاذب می‌گویند. 
4. اگر سطح آنتی ژن اختصاصی پروستات یا معاینه دیجیتال راست روده غیر طبیعی باشد پزشک ممکن است آزمایش‌های دیگری را توصیه کند. 

 

نمونه برداری سرطان پروستات 

 

اگر معاینه فیزیکی یا آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات وجود مشکلی را نشان دهد، پزشک نمونه برداری را توصیه میکند. برای این کار یک سوزن از طریق دیواره راست روده یا از طریق پوست بین راست روده و کیسه بیضه وارد میشود. چند نمونه کوچک بافت برداشته شده و زیر میکروسکپ بررسی میشود. نمونه برداری بهترین روش شناسایی سرطان و پیش بینی نوع آن از نظر تهاجمی یا دارای رشد آهسته بودن است. 

 

نمونه برداری و نمره گلیسون 

 

پاتولوژیست به دنبال ناهنجاریهای سلولی و درجه بندی بافت نمونه از 1 تا 5 است. مجموع دو درجه گلیسون، نمره گلیسون را حاصل میکند. این نمره ها به تعیین احتمال گسترش سرطان کمک می‌کنند و از 2 (کم تهاجمی) تا 10 (بسیار تهاجمی) می‌تواند باشد. نمره‌های گلیسون به انتخاب نوع درمانی که پزشک تعیین می‌کند کمک می‌کند. 

 

تصویر برداری سرطان پروستات 

 

برخی از مردان ممکن است نیاز به آزمایش‌های دیگری داشته باشند تا مشخص شود سرطان فراتر از پروستات گسترش یافته است یا خیر. این آزمایشها ممکن است شامل اولتراسوند، سی تی اسکن یا اسکن ام آر آی باشند. در اسکن استخوان رادیونوکلاید، مواد رادیو اکتیو ضعیف تزریق شده و ردیابی میشوند تا به شناسایی سرطانی که به استخوانها گسترش یافته است کمک کنند. در اسکن ام آر آی نشان داده شده در اینجا تومور توده ای شبیه به کلیه و سبز رنگ در مرکز تصویر است که در کنار غده پروستات (به رنگ صورتی) قرار دارد. 

 

مرحله بندی سرطان پروستات 

 

مرحله بندی برای توصیف میزان گسترش سرطان پروستات و کمک به تعیین بهترین درمان آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. 

1. مرحله 1- سرطان کوچک بوده و هنوز در داخل پروستات قرار دارد. 
2. مرحله 2- سرطان پیشرفت کرده اما هنوز به پروستات محدود است. 
3. مرحله 3- سرطان به بخش بیرونی پروستات و نزدیک کیسه منی گسترش یافته است. 
4. مرحله 4- سرطان به گره های لنفاوی، اندامهای نزدیک یا بافتهایی مانند مثانه یا راست روده یا اندامهای دور مانند استخوانها یا ریه ها گسترش یافته است. 

 

میزان نجات سرطان پروستات 

 

خبر خوب درباره سرطان پروستات این است که معمولا به آهستگی رشد می‌کند و نه مورد از هر ده مورد در مراحل اولیه تشخیص داده می‌شوند. به طور کلی میزان نجات نسبی پنج ساله برای مردانی که بیماری آن‌ها محدود به پروستات یا بافت‌های نزدیک است 100 درصد است و بسیاری از مردان خیلی بیشتر از این زنده می‌مانند. هنگامی که بیماری به اندام‌های دور گسترش یافته باشد، این رقم به 31 درصد کاهش می‌یابد اما این اعداد بر اساس مردانی است که حداقل 5سال پیش مبتلا شده‌اند و ممکن است چشم انداز و درمان بیماری امروزه بهتر شده باشد. 

 

درمان: انتظار همراه با مراقبت 

 

درمورد سرطان‌های کم خطر، یک راهکار منتظر ماندن و مراقب بودن است. این وضعیت با نمونه برداری، آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات و نمره های گلیسون مشخص میشود. پزشک آزمایش دوره ای را تجویز خواهد کرد. درمان‌های دیگر با خطر مشکلات ادراری یا جنسی ممکن است لازم نباشد. برخی از مردانی که مسن‌تر هستند یا مشکلات جدی سلامتی دارند ممکن است نیازی به درمان نداشته باشند. با این حال بیشتر درمانهای تهاجمی معمولا برای افراد جوانتر و کسانی که بیماری تهاجمی تری دارند توصیه می‌شود. 

 

درمان: پرتو درمانی

 

تاباندن پرتوهای خارجی به عنوان اولین درمان ، یا پس از جراحی سرطان پروستات برای نابودی سلول‌های سرطانی می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. این روش درمانی به آرام شدن درد استخوان ناشی از سرطان پیشرفته کمک می‌کند. در براکی تراپی از حبه یا پلت‌های کوچک رادیواکتیو تقریبا در اندازه یک دانه برنج استفاده شده و آن را وارد پروستات می‌کنند. هر دو روش می‌تواند عملکرد نعوظ را دچار اشکال کند. خستگی، مشکلات ادراری و اسهال از عوارض دیگر آن هستند. 

 

درمان: جراحی

 

برداشتن پروستات یا پروستاتکتومی رادیکال برای از بین بردن سرطان در حالتی که محدود به پروستات است، انجام می‌شود. تکنیک‌های جدید از شکاف‌های کوچکتری استفاده کرده و به عصبهای مجاور آسیبی نمی‌رسانند. اگر گره های لنفاوی سرطانی شوند، پروستاتکتومی ممکن است بهترین گزینه نباشد. جراحی ممکن است به عملکرد جنسی و ادراری آسیب وارد کند اما هر دو ممکن است به مرور زمان بهبود یابند. 

 

درمان: هورمون درمانی 

 

هورمون درمانی ممکن است رشد سرطان را آهسته کرده یا تومور را کوچک کند اما در صورتی که همراه با درمان‌های دیگر مورد استفاده قرار نگیرد، سرطان را از بین نمیبرد. داروها یا هورمون‌ها، تولید تستوسترون یا هورمونهای مردانه دیگر به نام اندروژنها را متوقف می‌کنند. عوارض آن ممکن است شامل گر گرفتگی، رشد بافت سینه، افزایش وزن و ناتوانی جنسی باشد. 

 

درمان: شیمی درمانی 

 

شیمی درمانی سلول‌های سرطانی را در سرتاسر بدن از جمله پروستات از بین می‌برد بنابراین برای درمان سرطان پیشرفته و سرطان‌هایی که به هورمون درمانی پاسخ نمی‌دهند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. درمان معمولا به صورت درون رگی است و در دوره‌هایی که 3 تا 6 ماه طول میکشد مصرف می‌شود. چون شیمی درمانی سلول‌های دیگر بدن که رشد سریع دارند را از بین می‌برد ممکن است دچار ریزش مو و زخم‌های دهانی شوید. عوارض دیگر آن شامل تهوع، استفراغ و خستگی است. 

 

درمان: کرایوتراپی (سرما درمانی)

 

کرایوتراپی سلول‌های سرطانی در پروستات را یخ زده و از بین میبرد. از این روش به صورت گسترده استفاده نمی‌شود چون در مورد کارایی بلند مدت آن اطلاعات زیادی در دسترس نیست. این روش نسبت به جراحی کمتر تهاجمی است و زمان بهبودی کوتاهتری دارد. چون یخ زدن به عصبها آسیب می‌رساند تا 80 درصد از مردان پس از کرایوتراپی دچار ناتوانی جنسی می‌شوند. درد و سوزش موقتی در مثانه و روده بزرگ نیز ممکن است وجود داشته باشد.  

 

درمان: واکسن سرطان پروستات 

 

این واکسن برای درمان سرطان پروستات طراحی شده است نه برای پیشگیری و سیستم ایمنی را به حمله به سلول‌های سرطانی تحریک می‌کند. سلول‌های ایمنی از خون شما برداشته شده و برای مبارزه با سرطان فعال می‌شوند و دوباره به خون شما بازمی‌گردند. این درمان به صورت سه سیکل در ماه انجام می‌شود. از این روش برای سرطان پیشرفته پروستات استفاده می‌شود که دیگر به هورمون درمانی پاسخ نمیدهد. عوارض خفیفی مانند خستگی، تهوع و تب ممکن است در این روش وجود داشته باشد. 

 

امیدهایی برای سرطان پیشرفته 

 

پزشک به نظارت بر سطح آنتی ژنهای اختصاصی پروستات ادامه داده و ممکن است آزمایش‌های دیگری پس از درمان سرطان پروستات، انجام دهد. اگر سرطان برگردد یا به بخش‌های دیگر بدن گسترش یابد، درمان‌های دیگری ممکن است توصیه شود. ممکن است سبک زندگی نیز موثر باشد. یک مطالعه نشان داده است که در افراد نجات یافته از سرطان پروستات که به طور منظم ورزش می‌کردند، احتمال مرگ کمتر بود. 

 

غلبه بر اختلال عملکردی نعوظ

 

اختلال عملکرد نعوظ یک عارضه متداول در درمان‌های سرطان پروستات است. معمولا عملکرد نعوظ ظرف دو سال پس از جراحی بهبود می‌یابد. در افراد جوانتر نسبت به افراد بالای 70 سال، بهبودی بهتر انجام می‌شود. همچنین ممکن است از داروهای درمان اختلالات نعوظ (ED) بتوانید بهره‌مند شوید. درمان‌های دیگر مانند درمان تزریقی و ابزارهای وکیوم نیز ممکن است مفید باشند. 

 

غذاهای مناسب برای سلامتی 

 

رژیم غذایی برای افرادی که از سرطان نجات یافته اند و میخواهند سلامتی شان را تقویت کنند و افرادی که به کاهش خطر سرطان پروستات امید دارند، بهترین گزینه است. رژیم غذایی سالم شامل موارد زیر است: 

1. پنج وعده میوه و سبزیجات در روز 
2. غلات کامل به جای آرد سفید و برنج سفید 
3. محدود کردن مصرف گوشت پر چرب 
4. محدود یا متوقف کردن مصرف گوشتهای فراوری شده (هات داگ، بیکن، کالباس و غیره) 
5. محدود کردن مصرف الکل 
6. غذاهای غنی از فولات ممکن است بر ضد سرطان پروستات عمل کنند (اسفناج، آب پرتقال، عدس) 

مطالعات در مورد لیکوپن (آنتی اکسیدان موجود در گوجه فرنگی) نتایج متفاوتی را نشان داده اند 

 

مکمل‌ها: مراقب باشید 

 

مراقب مکمل‌هایی که به عنوان پیشگیری از سرطان پروستات تبلیغ می‌شوند و به فروش می‌رسند، باشید. برخی از مواد گیاهی می‌توانند با سطح آنتی ژنهای اختصاصی پروستات تداخل کنند. مطالعه ای ده ساله افزایش خطر سرطان در مردانی که مکملهای اسید فولیک مصرف می‌کردند را نشان داد. در مطالعه‌ای 5 ساله بر روی سلنیوم و ویتامین ای، کاهش خطر سرطان پروستات مشاهده نشد. در صورتی که مکمل یا ویتامین مصرف میکنید با پزشک خود صحبت کنید.