کولیت زخمی چیست؟ ما شما را با بیماری کولیت زخمی آشنا کرده و روش های درمانی آن را توضیح می دهیم. ...
کولیت زخمی یکی از اشکال بیماری التهابی روده است. این بیماری، التهابی مزمن در سلولهایی که روده بزرگ و راست روده را میپوشاند، ایجاد میکند. این التهاب میتواند به زخمهایی به نام اولسر منجر شود که ممکن است دچار خونریزی شده و در گوارش اختلال ایجاد کند. داروهایی برای آرام کردن التهاب و نیز راهبُردهایی برای کاهش تأثیر کولیت زخمی در زندگی روزمره، وجود دارد.
درد شکم و اسهال خونی شایعترین علائم هشدار دهنده کولیت زخمی هستند. این علائم از حالت خفیف و دفعات کم تا شدید و همیشگی میتواند متفاوت باشند. در اینجا بخشی از روده بزرگ با تغییراتی که توسط کولیت زخمی ایجاد شده است را نشان میدهد.
التهاب مزمن در روده بزرگ میتواند موجب مشکلات گوارشی شود که منجر به موارد زیر میگردد:
برخی از افراد مبتلا به کولیت زخمی، علائمی خارج از دستگاه گوارش دارند. این علائم عبارت است از:
علائم کولیت زخمی مشابه شکل دیگری از بیماری التهاب روده به نام کرون است. تفاوت این دو در این است که کولیت زخمی تنها در روده بزرگ اتفاق می افتد، در حالی که کرون میتواند در بخشهای مختلف در سرتاسر دستگاه گوارش اتفاق بیافتد، بنابراین علائم آن میتواند هر جایی از روده کوچک تا دهان، ایجاد شود. سندرم روده تحریک پذیر اختلال دیگری است که با درد مزمن شکم و اسهال شناخته میشود اما باعث التهاب یا زخم در روده ها نمیشود.
کولیت زخمی بیشتر در جمعیت کشورهای توسعه یافته اتفاق میافتد و در نواحی شهری شایعتر از حومه شهر است. در امریکا حدود 700000 نفر به این بیماری مبتلا هستند. با وجود این که این بیماری در همه سنین میتواند ایجاد شود، معمولا بین سنین 15 تا 25 سال شروع میشود. کولیت زخمی معمولاً ژنتیک است و در سفید پوستان شایعتر است.
علت دقیق ایجاد کولیت زخمی نا مشخص است اما محققان گمان میکنند سیستم ایمنی در این بیماری دخیل باشد. در افراد دارای کولیت زخمی، سلولهای ایمنی ممکن است به صورت غیر عادی به باکتریهای دستگاه گوارش واکنش نشان دهند. هنوز مشخص نیست چه عاملی این وضعیت را ایجاد میکند. پزشکان مطمئن هستند که استرس یا رژیم غذایی عامل آن نیست، اگر چه عوامل میتواند علائم را تشدید کند.
دقیقترین روش بررسی کولیت زخمی کلونوسکپی است. در این روش، یک دوربین کوچک وارد راست روده میشود تا مشاهده دقیق و نزدیک، از داخل روده بزرگ را فراهم آورد. این کار هر التهاب یا زخمی که در این منطقه اتفاق افتاده باشد را آشکار میسازد. کلونوسکپی میتواند به پزشک کمک کند که احتمال بیماری کرون، دیورتیکولیت و سرطان را رد کند.
علائم کولیت زخمی ممکن است گاهی وجود داشته باشد و سپس به خودی خود از بین برود. فرد در طول بهبودی علائم، ممکن است کلاً احساس ناراحتی نداشته باشد. این دوره ممکن است ماهها یا سالها طول بکشد اما علائم در نهایت باز میگردند. مشخص نبودن زمان بازگشت علائم ممکن است استرس این بیماری را افزایش داده و غلبه بر آن با یک برنامه درمانی موثر را دشوار سازد.
کولیت زخمی گاهی اوقات پیچیدگیهایی ایجاد میکند که نیاز به بیمارستان و بستری شدن دارد. این پیچیدگیها ممکن است شامل خونریزی، زخم، یا اسهال شدید و زیاد باشد که باعث بی آبی بدن شود. در این موارد، گروه پزشکی در جهت متوقف کردن خونریزی و از دست دادن مایعات تلاش میکند. اگر بریدگی در روده وجود داشته باشد ممکن است به جراحی برای ترمیم آن، نیاز باشد.
حدود 5 درصد از افراد مبتلا به کولیت زخمی به سرطان روده بزرگ دچار میشوند. خطر سرطان روده بزرگ با افزایش آسیبی که بیماری، به روده وارد کرده است و طول مدت آن، افزایش مییابد. اگر حداقل هشت سال است که به کولیت زخمی مبتلا هستید، پزشک ممکن است کلونوسکپی سالانه را به شما توصیه کند تا سلولهای پیش سرطانی در صورت وجود، شناسایی شوند. این غربالگری مانع ایجاد سرطان نمیشود بلکه موجب شناسایی زود هنگام آن در زمانی که هنوز قابل درمان است، میشود.
برخی از افراد مبتلا به کولیت زخمی مشکلات جدی خارج از روده پیدا میکنند. این مشکلات میتواند شامل پوکی استخوان، آرتریت، سنگ کلیه و در موارد نادر بیماری کبد باشد. محققان معتقدند این پیچیدگیها ناشی از التهاب گسترده تحریک شده توسط سیستم ایمنی است. این مشکلات میتواند با درمان کولیت زخمی و داروهای ضد التهابی بهبود یابد.
داروهای کولیت زخمی به آرام شدن التهاب داخل روده کمک مینمایند. اولین گزینه معمولا داروی حاوی آمینو سالیسیلات است. اگر این دارو در بهبودی ناتوان بماند، پزشک ممکن است داروی استروئیدی مانند پردنیزون تجویز کند. گزینه سوم اصلاح کننده ایمنی است که التهاب را از طریق تغییر فعالیت سیستم ایمنی کاهش میدهد. ممکن است تا سه ماه طول بکشد تا فواید داروها احساس شود.
درمانهای بیولوژیک جدیدترین انواع درمان افراد مبتلا به کولیت زخمی هستند. این درمان به بدن کمک میکند پروتئین ایجاد کننده التهاب به نام "فاکتور نکروز دهنده تومور" (TNF) را از بین ببرد. این پروتئین با عنوان عامل ضد فاکتور نکروز دهنده تومور نیز شناخته میشود و معمولا به صورت درون سیاهرگی وارد بدن میشود. درمانهای بیولوژی برای بیمارانی توصیه میشوند که با داروهای استاندارد بهبود نیافته اند.
مطالعات اخیر بیان میکند که کرم شلاقی خوک میتواند در مبارزه با کولیت زخمی موثر واقع شود. این ایده از این حقیقت ناشی میشود که این بیماری در کشورهای در حال توسعه نادر است و در این کشورها انگلهای روده ای خیلی شایعتر هستند. محققان تصور میکنند که این کرمها ممکن است پاسخ ایمنی در روده ها را تغییر دهند. در مطالعه کوچکی در نشریه گاستروانترولوژی ( Gastroenterology )، 43% بیماران پس از مصرف تخمهای کرم شلاقی خوک پس از دوازده هفته بهبود یافتند.
با وجود پیشرفت در داروها، 25 تا 40 درصد از افراد مبتلا به کولیت زخمی در نهایت به جراحی نیاز پیدا میکنند، خواه برای ترمیم بریدگیها یا برای برداشتن روده به شدت آسیب دیده. کولیت زخمی پس از برداشتن روده باز نمیگردد بنابراین این جراحی را میتوان به عنوان معالجه در نظر گرفت. با استفاده از تکنیکهای برتر، افرادی که روده شان برداشته شده است معمولا به کیسه خارجی به نام کیسه کولوستومی برای جمع کردن مواد زاید روده نیاز ندارند.
کودکان مبتلا به کولیت زخمی اغلب اشتهای کمی دارند. ممکن است این کودکان کالری بسیار کمی مصرف کنند یا در جذب مواد مغذی غذاهایی که مصرف میکنند، مشکل داشته باشند. برای اجتناب از افزایش مشکلات، پزشک ممکن است رژیم غذایی پر کالری توصیه نماید. کودکان ممکن است به علت اضطرار در اجابت مزاج، احساس شرمندگی داشته باشند. به درمانگری که متخصص بیماریهای مزمن است مراجعه کنید تا بتواند به کودک شما راهبردهای غلبه بر این مشکلات را بیاموزد.
انواع گوناگونی از عوامل میتوانند علائم کولیت زخمی را تشدید کنند. محرکهای متداول عبارتند از استرس، سیگار کشیدن، عدم مصرف دارو، مصرف غذاهای مشخص. سعی کنید محرکهای فردی خود را شناسایی کرده و در جهت دوری از آنها گام بردارید، مانند استفاده از روش های کاهش استرس یا استفاده از ابزارهایی جهت یادآوری زمان مصرف قرص. اگر تشدید علائم ادامه یافت، با پزشک خود درباره تغییر دارو صحبت کنید.
رژیمهای غذایی کولیت زخمی ایجاد نمیکنند اما برخی از غذاها میتواند علائم را تشدید کند. موارد متداول آن عبارت است از لبنیات، غذاهای چرب و فیبر بیش از حد (که ممکن است اسهال ایجاد نماید). یادداشتی از مواد غذایی که مصرف میکنید و علائمی که مشاهده میکنید، میتواند به شناسایی تاثیرات غذاها کمک کند. از مصرف محرکهای مظنون پرهیز کنید. اگر کاهش وزن شدید برایتان اتفاق افتاد، ممکن است نیاز به مراجعه به متخصص تغذیه برای برگزیدن یک رژیم غذایی پر کالری داشته باشید.
چون کولیت زخمی اغلب موجب خونریزی در روده میشود، میتواند منجر به آنمی و کمبود آهن در بدن شود. برخی از داروهایی که برای درمان کولیت زخمی استفاده میشوند نیز با جذب مواد مغذی مانند اسید فولیک و کلسیم تداخل میکنند. از پزشک خود بپرسید که آیا نیاز به مصرف مکمل خاصی برای این کمبودها دارید یا خیر.
معمولا پروبیوتیکها باکتریهای خوبی مشابه باکتریهایی که در روده ها زندگی میکنند، هستند و به پیشگیری از رشد بیش از حد باکتریهای مضر کمک میکنند. یک مطالعه تحلیلی نشان داده است که پروبیوتیکها ممکن است به افراد مبتلا به کولیت زخمی در حفظ و تخفیف علائم کمک کنند. مطالعات بیشتری در حال انجام است. پروبیوتیکها به برخی از ماستها، شیر، تمپه و نوشیدنیهای سویا افزوده میشوند و نیز به عنوان مکمل در دسترس هستند.
اسهال مزمن میتواند خطر بی آب شدن بدن را افزایش دهد و منجر به ضعف و مشکلات کلیه گردد. برای این که بدن بی آب نشود، میزان زیادی آب بنوشید (به ازای هر نیم کیلوگرم از وزن خود، 15 گرم آب در روز بنوشید).
علائم کولیت زخمی میتواند در برخی از بیماران دوری از روابط صمیمانه را موجب شود. به دلیل نیاز مکرر به اجابت مزاج، درد شکم، خستگی و سایر بر هم زننده های خلق، بیمار دچار احساس شرمندگی میشود. استروئیدها ممکن است در تمایلات جنسی و تصویر ذهنی نیز تداخل ایجاد کنند. با شریک زندگی خود راحت باشید و درباره نگرانیهایتان با او صحبت کنید. به درمانگر متخصص بیماریهای مزمن مراجعه کنید. اگر عملکردی جنسی بدی دارید، با پزشک در این باره مشورت نمایید.
با کمی برنامه ریزی بیشتر، بیشتر افراد مبتلا به کولیت زخمی میتوانند به راحتی مسافرت کنند. توصیه های زیر را به یاد داشته باشید:
نظر کاربران
کاربر گرامی، لطفاً توجه داشته باشید که این بخش صرفا جهت ارائه نظرات شما درباره ی این مطلب در نظر گرفته شده است. در صورتی که سوالی در رابطه با این مطلب دارید یا نیازمند مشاوره هستید، فقط از طریق تماس تلفنی با بخش مشاوره اقدام نمایید.