۷ آبان ۱۳۹۳

دیمیتری مندلیف

۷ آبان ۱۳۹۳ 6837 بازدیدکننده 0 نظر
دیمیتری مندلیف در این مقاله می خوانید

همه ی شما با جدول مندلیف آشنا هستید. آیا درباره ی کاشف این جدول نیز اطلاعات دارید؟ با ما همراه شوید. ...

دیمیتری مندلیف

 

دیمیتری مندلیف علاقه زیادی به شیمی داشت. عمیق‌ترین آرزوی او، این بود که یک روش بهتر برای دسته‌بندی مواد پیدا کند. 

آرزوی مندلیف، او را به کشف قانون تناوبی و ایجاد جدول تناوبی هدایت کرد که یکی از شناخته‌شده‌ترین نشانه‌های است که تا به حال در علم دیده‌شده و تقریباً همه افراد فوراً آن را تشخیص می‌دهند. علم، تولیدات کمی دارد که به اندازه جدول تناوبی شناخته‌شده باشند.

مندلیف با استفاده از جدول تناوبی خود، وجود و خواص عناصر شیمیایی جدید را پیش‌بینی کرد. زمانی که این عناصر کشف شدند، جایگاه او در تاریخ شیمی محکم شد. 

 

اوایل زندگی و تحصیلات

دیمیتری ایوانوویچ مندلیف، در هشتم فوریه سال 1834 در روستایی در استان سیبری (Siberia) روسیه به دنیا آمد. خانواده او به شکلی عجیبی بزرگ بود: احتمال داده می‌شود که او 16 برادر و خواهر داشت، با اینکه تعداد دقیق آن قطعی نیست.

پدر او یک معلم بود که از مؤسسه اصلی آموزش و پرورشی سن‌پترزبورگ که یک موسسه آموزش معلمین است فارغ‌التحصیل شده بود.

زمانی که پدر او نابینا شد، مادر او یک مرکز تولید شیشه که در ابتدا به وسیله پدرش بازشده و سپس بسته شده بود را مجدداً بازگشایی کرد. زمانی که مندلیف فقط 13 سال داشت، پدرش از دنیا رفت و مرکز تولید شیشه زمانی که او 15 سال داشت آتش گرفت و نابود شد. 

او در سن 16 سالکی به سن‌پترزبورگ رفت که در آن زمان پایتخت روسیه بود. او توانست وارد دانشگاه قدیمی پدرش شود، که بخشی از این مسئله به این دلیل بود که رئیس دانشگاه پدر او را می‌شناخت. در آنجا، مندلیف برای معلم شدن تعلیم دید. 

مندلیف زمانی که 20 ساله شد ، استعداد خود را بروز می‌داد و مقاله‌های تحقیقاتی اولیه منتشر می‌کرد. او که از بیماری سل رنج می‌برد، مجبور بود اغلب در تختخواب کارکند. او در دوره خود، با وجود اینکه عصبانیت غیرقابل‌کنترلش او را نزد یکسری از اساتید و دانشجویان دیگر بدنام کرده بود، توانست به عنوان دانشجوی برتر فارغ‌التحصیل شود.

در سال 1855، او یک شغل آموزشی در سیمفروپل کریمه به دست آورد، ولی بزودی به سن‌پترزبورگ بازگشت. در آنجا او برای رسیدن به درجه کارشناسی ارشد شیمی در دانشگاه سن‌پترزبورگ تحصیل کرد. او در سال 1856 به این درجه نائل شد. 

 

شیمی

مندلیف هم به عنوان یک معلم و هم یک شیمیدان آموزشگاهی تعلیم دیده بود. او با انجام هر دو این کارها زمان گذراند، تا این که امتیاز رفتن به اروپای غربی برای دنبال کردن پژوهش‌های شیمیایی را برنده شد.

او بیشتر سال‌های 1859 و 1860 را در هایدلبرگ آلمان گذراند، و در آنجا این شانس خوب را داشت که برای یک مدت کوتاه با روبرت برونزن در دانشگاه هایدلبرگ کار کند. در سال 1860، برونزن و همکارش گوستاو کیرشهف، با استفاده از طیف بینی شیمیایی، عنصر سزیم را کشف کردند. طیف بینی شیمیایی روش جدیدی بود که آن‌ها ایجاد کرده بودند، که برونزن مندلیف را با آن آشنا کرد. 

در سال 1860، مندلیف در اولین کنفرانس بین‌المللی شیمی شرکت کرد که در کارلسروهه آلمان اتفاق افتاد. بیشتر زمان کنفرانس صرف بحث در مورد نیاز به استانداردسازی شیمی شد.

این کنفرانس، نقشی کلیدی در ایجاد نهایی جدول تناوبی توسط مندلیف داشت. جدول تناوبی مندلیف، بر وزن اتمی استوار بود و او ملاحظه کرد که کنفرانس، یک روش توافق شده و استانداردشده برای مشخص کردن این وزن‌ها را ایجاد کرد.

 

دیمیتری مندلیف

 

در کنفرانس، او در مورد قانون آمادئو آووگادرو هم اطلاع پیدا کرد که بیان می‌کرد:

همه گازها، با حجم، دما، و فشار مساوی، تعداد مولکول‌های برابری دارند. 

زمانی که مندلیف در سال 1861 برای آموزش در مؤسسه فنی به سمت پترزبورگ بازگشت، شور و علاقه بیشتری برای علم شیمی پیدا کرده بود. او همچنین از اینکه شیمی در روسیه، از علمی که در آلمان تجربه کرده بود عقب‌تر است، نگران بود. 

او باور داشت که به بهبود کتاب‌های درسی شیمی به زبان روسی ضرورت دارد، و مصمم بود که کاری در این خصوص انجام دهد. این شیمیدان 27 ساله، همانند یک ابر انسان کار کرد و فقط در ظرف 61 روز، اطلاعات خود در مورد شیمی را به یک کتاب 500 صفحه‌ای منتقل کرد. او نام این کتاب را شیمی آلی گذاشت. این کتاب جایزه دمیدوف را برنده شد و مندلیف را در رأس تحصیلات شیمیایی روسیه قرارداد.

مندلیف یک معلم و سخنران کاریزماتیک بود و در یکسری از سمت‌های آکادمیک فعالیت کرد، تا اینکه در سال 1867، و درحالی‌که فقط 33 سال سن داشت، به سمت ریاست شیمی عمومی در دانشگاه سن‌پترزبورگ نائل آمد.

در این سمت ممتاز، او تصمیم گرفت که تلاش دیگری برای ارتقا شیمی در روسیه انجام دهد و در سال 1869 کتاب اصول شیمی را چاپ کرد. این کتاب آموزشی نه تنها در روسیه، بلکه در جاهای دیگر هم محبوب شد و ترجمه‌های آن به زبان انگلستان، فرانسه، و آلمانی هم چاپ شد. 

 

"دانستن این که چقدر زندگی در جهانی علم رضایت‌بخش، آزاد، و شاد است، باعث می‌شود انسان آرزو کند که تعداد زیادی از افراد وارد دروازه‌های آن شوند."

دیمیتری مندلیف 1834 تا 1907

 

جدول تناوبی

جدول تناوبی

 

در این زمان، شیمی یک وصله بندی از مشاهدات و اکتشافات بود.

مندلیف مطمئن بود که امکان پیدا کردن اصولی بهتر و پایه‌ای تر وجود دارد. این موضوع، زمانی که در سال 1869 شروع به نوشتن جلد دوم کتاب اصول شیمی کرد، طرز فکر او بود.

در قلب شیمی، عناصر آن قرار دارند. مندلیف با خود فکر می‌کرد که اگر بتواند روشی برای دسته‌بندی منطقی آن‌ها پیدا کند، آن‌ها چه چیزی را برای او آشکار خواهند کرد.

او نام 65 عنصر شناخته‌شده را بر روی کارت‌هایی نوشت – یک عنصر در هر کارت. و سپس خواص اساسی هر عنصر را در کارت خودش نوشت، که وزن اتمی هم شامل آن می‌شد. او دید که عدد اتمی به شکلی مهم است، زیرا به نظر می‌رسید که با افزایش عدد اتمی، رفتار عناصر به نظر تکرار می‌شد، ولی او نمی‌توانست الگوی بین آن‌ها را ببیند. 

او که متقاعد شده بود در شرف کشف چیز مهمی است، برای چهار ساعت کارت‌ها را پشت سر هم تکان می‌داد تا اینکه پشت میز خود به خواب رفت.

زمانی که بیدار شد، متوجه شد که ذهن ناخودآگاه او، این کار را برایش انجام داده است! او الآن الگویی که عناصر دنبال می‌کردند را می‌دانست. او بعدها نوشت:

من در خواب یک جدول دیدم که همه عناصر به شکلی مناسب سر جای خود قرارگرفته بودند. زمانی که بیدار شدم، آن را به سرعت بر روی یک تکه کاغذ نوشتم.

فقط دو هفته طول کشید تا او "ارتباط بین خواص و وزن‌های اتمی عناصر" را چاپ کند. جدول تناوبی بر جهان علم رها شده بود. 

 

چرا جدول تناوبی مندلیف موفق بود؟

دیمیتری مندلیف

 

همانند بسیاری از اکتشافات انجام‌شده علمی، زمانی وجود دارد که یک مفهوم برای اکتشاف پخته می‌شود، و در مورد جدول تناوبی مندلیف در سال 1869 ، این مسئله صحت داشت.

به طور مثال، لوتار مایر، یک جدول تناوبی خام را در سال 1864 پیشنهاد داده بود و تا سال 1868 یک جدول که خیلی شبیه جدول مندلیف بود را درست کرده بود، ولی آن را تا سال 1870 منتشر نکرد. 

جان نیولندز در سال 1865 یک جدول تناوبی منتشر کرد. نیولندز قانون رفتار دوره‌ای خود را نوشت:

همه عناصر، رفتاری مشابه با عنصر هشتم بعد از خود در این جدول نشان خواهند داد.

نیولندز هم به خاطر وجود یک فاصله در جدول خود، وجود عنصری جدید (ژرمانیوم) را پیش‌بینی کرد. ولی از بخت بد نیولندز، کار او به میزان زیادی نادیده گرفته شد.

دلیل اینکه مندلیف تبدیل به رئیس این گروه شد، احتمالاً به این دلیل بود که نه تنها روش دسته‌بندی عناصر را نشان داد، بلکه از جدول خود برای موارد زیر نیز استفاده کرد:

پیشنهاد داد که وزن اتمی برخی از عناصر، که رفتار آن‌ها با پیش‌بینی‌های او سازگاری نداشت، احتمالاً اشتباه محاسبه شده است.

وجود هشت عنصر جدید را پیش‌بینی کرد. مندلیف حتی خواصی که این عناصر خواهند داشت را نیز پیش‌بینی کرد.

 

مشخص شد که شیمیدانان برخی از وزن‌های اتمی را اشتباه محاسبه کرده‌ بودند. حق با مندلیف بود! الآن همه دانشمندان دنیا با دقت نشسته و به جدول تناوبی او توجه کردند.

و زمانی که عناصر جدیدی که پیش‌بینی‌شده بودند کشف شدند، آوازه و شهرت علمی مندلیف بیش از پیش اضافه شد. در سال 1905، انجمن سلطنتی بریتانیا مهم‌ترین جایزه خود را به او داد که مدال کاپلی است، و در همان سال، او در فرهنگستان پادشاهی علوم سوئد انتخاب شد. 

عنصر 101 به احترام او مندلويم نام‌گذاری شده است. 

 

"دیمیتری مندلیف یک شیمیدان نابغه، فیزیکدان درجه یک، یک محقق موثر در زمینه‌های هیدرودینامیک، هواشناسی، زمین‌شناسی، شاخه‌های خاصی از تکنولوژی شیمیایی و دیگر رشته‌های مجاور به شیمی و فیزیک، یک کارشناس کامل صنایع شیمیایی و صنعت به طول کلی، و یک متفکر اصیل در زمینه اقتصاد است. "

لو الکساندروویچ چوگایف -  شیمیدان

 

وفات

دیمیتری مندلیف در دوم فوریه سال 1907، شش روز قبل از تولد 73 سالگی‌اش، در سن پترزبورگ از دنیا رفت. علت مرگ او آنفلوانزا تشخیص داده شد.

 

مطالب دیگری که ممکن است بپسندید

نظر کاربران

    شما هم می توانید در مورد این مطلب نظر بدهید.

    کاربر گرامی، لطفاً توجه داشته باشید که این بخش صرفا جهت ارائه نظرات شما درباره ی این مطلب در نظر گرفته شده است. در صورتی که سوالی در رابطه با این مطلب دارید یا نیازمند مشاوره هستید، فقط از طریق تماس تلفنی با بخش مشاوره اقدام نمایید.


    نام :
    ایمیل:
    متن مورد نظر:

    عضویت در خبرنامه wiki5040