محدوده پل قدیمی در شهر تاریخی موستار، بوسنی و هرزگووین

در این مقاله می خوانید

شهر تاریخی موستار در دره عمیق رودخانه نرتوا گسترده شده است. این شهر در دو مرحله توسعه یافته است: مرحله اول در قرن های پانزدهم و شانزدهم و مرحله دوم در قرن نوزدهم و بیستم میلادی. ...

مقدمه

شهر تاریخی موستار در دره عمیق رودخانه نرتوا گسترده شده است. این شهر در دو مرحله توسعه یافته است: مرحله اول در قرن های پانزدهم و شانزدهم میلادی که یکی از شهرهای مرزی دولت عثمانی بود و مرحله دوم در دوره اتریش-مجارستان در قرن نوزدهم و بیستم میلادی. موستار از زمان های قدیم به خاطر وجود خانه های ترکی و پل قدیمی (که بعد ها نام آن را استاری موست گذاشتند) شناخته شده است. این پل که توسط معمار خیرالدین (شاگرد سنان، معمار برجسته و مشهور آن دوران) طراحی شده بود، در خلال جنگ بوسنی در سال 1990 به همراه بخش‌های زیاد دیگری از شهر تاریخی تخریب شد. بازسازی پل قدیمی موستار در سال 2004  به پایان رسید و بسیاری از بناهای قدیمی شهر نیز با همکاری کمیته علمی بین المللی یونسکو مرمت و یا بازسازی شدند. محدوده پل قدیمی با ویژگی های معماری مربوط به دوره‌های پیش از عثمانی، عثمانی، عثمانی شرقی، مدیترانه‌ای و اروپای غربی، نمونه ای برجسته از همزیستی چند فرهنگی است. بازسازی پل قدیمی و بناهای قدیمی شهر موستار، نمادی از آشتی، همکاری بین المللی و همزیستی جوامع مختلف فرهنگی، قومی و مذهبی است.

محدوده پل قدیمی شهر تاریخی موستار

محدوده پل قدیمی شهر تاریخی موستار با تنوع بسیار بالای ویژگی‌های معماری و فرهنگی (پیش از عثمانی، عثمانی شرقی، مدیترانه‌ای و اروپای غربی) و داشتن ارتباطی زیبا با محیط پیرامون، نمونه‌ای برجسته از همزیستی چند فرهنگی است. کیفیت مرمت و بازسازی مناطق تخریب شده در جنگ بوسنی، توسط تحقیقات علمی دقیق تایید شده است. این تحقیقات نشان می‌دهند که بناهای باستانی به ویژه پل قدیمی موستار، با مهارت، کیفیت و دانش فنی بسیار بالایی ساخته شده اند. جریان آبی رادوبولیا از طریق انشعاب شرقی وارد رود نرتوا می‌شود. این جریان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و با تامین آب منطقه، امکان توسعه سکونت را فراهم آورده است. از چشمه های متعدد این رود، کانال‌های کوچکی منشعب شده که برای آبیاری و به کار انداختن آسیاب‌ها استفاده می‌شوند.

با کاوش در قلعه ها و گورستان های شهر، شواهدی از سکونت انسان در نرتوا (ما بین تپه هام و کوه ولز) در دوره‌های ما قبل تاریخ به دست آمده است. حفاری در مناطق مختلف شهر کنونی نشان می دهد که موستار در یک دوره زمانی به تصرف رومیان در آمده است. 

کلیساها در موستار

با وجود اینکه بازیلیکا‌های (کلیساهایی که سالن طولانی دارند) مسیحی مربوط به اواخر دوران باستان هنوز هم مورد استفاده هستند، اطلاعات اندکی در مورد شهر موستار در دوره قرون وسطی وجود دارد. نام موستار برای اولین بار در سندی مربوط به سال 1474 میلادی ذکر شده و شهر، نام خود را از محافظان پل (موستاری) گرفته است.در این سند به وجود پلی چوبی اشاره شده که بازار شهر را به حاشیه غربی رودخانه متصل کرده و توسط سربازان، تجار و سایر مسافران مورد استفاده قرار می‌گرفته است. در آن زمان موستار یکی از  کادیلوک های (منطقه ای زیر نظر قاضی محلی) دولت عثمانی بود. با قرار گرفتن شهر در مسیر تجاری آدریاتیک و مناطق غنی معدنی در مرکز بوسنی، سکونت در حاشیه شرقی رودخانه گسترش یافت و بدین ترتیب موستار شهری پیشرو در سانجاک (سنجاق) هرزگوین شد و با ورود ترک‌های عثمانی از شرق، به مرکز حکومت ترک مبدل گشت.

استحکامات دفاعی شهر

در بین سال های 1520 تا 1566 میلادی، استحکامات دفاعی شهر ساخته شده و پل سنگی جایگزین پل چوبی قدیمی شد. نیمه دوم قرن شانزدهم و دهه های اولیه قرن هفدهم، مهم ترین دوره در تاریخ توسعه موستار بودند؛ بنا های مذهبی و عمومی در حاشیه غربی رودخانه، در مجموعه ای متمرکز ساخته شدند و در همان دوره، خانه شخصی و بناهای تجاری در منطقه هایی معروف به محله (مسکونی) و بازار سازمان یافتند.

ساخت مسجد

در طول قرن بیستم میلادی از سیزده مسجد اصلی ساخته شده در قرن‌های شانزدهم و هفدهم، هفت مسجد در جریان مناقشه‌های مذهبی و یا بمباران‌ها تخریب شدند. یکی از این دو کلیسای ارتدوکس (قرن نوزدهم) به کلی ویران شد و کنیسه یهودیان (اوایل قرن بیستم) پس از آسیب زیاد وارد شده در طول جنگ جهانی دوم، به تئاتر تغییر کاربری داد. تعدادی از کاروانسراهای عثمانی و ساختمان های دیگر مربوط به این دوره از تاریخ موستار (همچون چشمه‌ها و مدارس)، از گزند آسیب در امان ماندند.

ساختمان‌های اداری

تمام ساختمان‌های اداری، مربوط به دوره اتریش-مجارستان بوده و ویژگی‌های نئوکلاسیک و سبک هنرمندان جدایی طلب در آن‌ها دیده می‌شود . برخی از خانه‌های باقی مانده از اواخر دوره عثمانی، جزئیات سبک معماری بومی منطقه را نشان می‌دهند که وجود سرسرا، استفاده از طبقه دوم به منظور سکونت، حیاط سنگفرش شده و ساخت ایوان در یک یا دو طبقه، از جمله این خصوصیات هستند. خانه‌های مسکونی مربوط به اواخر قرن نوزدهم، همه به سبک نئوکلاسیک ساخته شده اند.

برخی از کارگاه ها و بناهای تجاری قدیمی تا به امروز باقی مانده اند و از این میان، مغازه‌های چوبی و سنگی کم ارتفاع، انبار های سنگی و مجموعه دباغ خانه‌های قدیمی (به دور حیاطی رو باز)، از جلوه بارزی برخوردارند. ساختمان‌های تجاری قرن نوزدهم نیز عمدتا به سبک نئوکلاسیک ساخته شده‌اند. برج هرزگوشا، با قدمتی مربوط به دوره قرون وسطی و استحکامات عثمانی‌ها از جمله برج‌های هالبینوکا و تارا، برج های مراقبت در دو انتهای پل قدیمی و خط خاکریز، برخی از استحکامات دفاعی شهر موستار هستند که تا کنون باقی مانده‌اند.