راهنمایی تصویری سرطان تخمدان

سرطان تخمدان چیست؟

 

سرطان تخمدان در تخمدان‌ها (عضو دوگانه‌ای که در بدن زن تخمک تولید کرده و منبع اصلی هورمون‌های زنانه استروژن و پروژسترون است) شروع می‌شود. درمان سرطان تخمدان در سال‌های اخیر موثرتر بوده و در صورتی که زود هنگام شناسایی شود بهترین نتایج حاصل خواهد شد . 

 

علائم سرطان تخمدان 

 

علائم آن عبارتند از: 

نفخ یا فشار در شکم 

درد در شکم یا لگن 

احساس پری خیلی زود در حین وعده‌های غذایی 

نیاز به دفع ادرار زیاد 

این علائم می‌تواند در بسیاری از بیماری‌ها ایجاد شود که سرطانی نیستند. اگر این علائم هر روز وجود دارد و بیش از چند هفته طول کشیده است آن را به پزشک متخصص گزارش کنید. 

 

عوامل خطر: سابقه خانوادگی 

 

احتمال سرطان تخمدان در زنانی که یکی از خویشاوند نزدیک آن‌ها، سرطان تخمدان، سینه یا سرطان‌ روده بزرگ داشته است، بیشتر است. محققان معتقدند که تغییرات وراثتی ژنتیک مسئول ده درصد از سرطان‌های تخمدان است که شامل جهش ژن‌های BRCA1 و BRCA2 است که مرتبط با سرطان سینه هستند. زنانی که سابقه خانوادگی قوی سرطان را دارند باید با پزشک صحبت کنند، اقدامات پزشکی دقیقتر می‌تواند در این زمینه مفید باشد. 

 

عوامل خطر: سن

 

عامل خطر جدی‌تر  برای سرطان تخمدان، سن است. پس از یائسگی احتمال این سرطان در زنان بیشتر می‌شود. استفاده از درمان هورمونی پس از یائسگی ممکن است این خطر را افزایش دهد. این ارتباط به نظر می‌رسد در زنانی که به مدت حداقل 5 تا 10 سال استروژن بدون پروژسترون مصرف کرده‌اند بیشتر باشد. پزشکان هنوز مطمئن نیستند آیا مصرف ترکیبی از استروژن و پروژسترون نیز خطر آن را افزایش میدهد یا خیر. 

 

عامل خطر: چاقی

 

زنان چاق نسبت به دیگران در خطر بیشتر ابتلا به سرطان تخمدان قرار دارند. میزان مرگ سرطان تخمدان برای زنان چاق در مقایسه با زنانی که چاق نیستند، بالاتر است. هر قدر چاقی بیشتر باشد خطر ابتلا نیز بیشتر است.  

 

آزمایش‌های غربالگری سرطان تخمدان 

 

دو روش برای غربالگری سرطان تخمدان پیش از ایجاد علائم یا مشخص شدن آن در حین معاینه معمول زنان، وجود دارد. یکی از این روش‌ها آزمایش خون برای افزایش سطح پروتئینی به نام CA-125 است. روش دیگر اولتراسوند تخمدان است. متاسفانه مشخص نشده است که هیچ یک از این تکنیک‌ها وقتی در زنان با خطر متوسط انجام می‌شوند، زندگی آن‌ها را نجات دهند. به همین علت غربالگری تنها برای زنانی که در خطر زیاد قرار دارند توصیه می‌شود. 

 

تشخیص سرطان تخمدان 

 

آزمایش‌های تصویر برداری مانند اولترا سوند یا سی تی اسکن می‌تواند به مشخص کردن توده‌های تخمدان کمک کند اما این اسکن‌ها نمی‌توانند تعیین کنند که آیا این ناهنجاری سرطان است یا خیر. اگر ظن سرطان وجود داشته باشد قدم بعدی معمولا جراحی برای برداشتن بافت مشکوک است. سپس یک نمونه به آزمایشگاه برای بررسی‌های بعدی فرستاده می‌شود. این کار نمونه بردای (بیوپسی) خوانده می‌شود. گاهی اوقات نمونه ای با استفاده از سوزن برداشته می‌شود که میتواند برای تشخیص، مورد استفاده قرار بگیرد. 

 

مراحل سرطان تخمدان 

 

جراحی اولیه برای سرطان تخمدان به تعیین مقدار گسترش سرطان نیز کمک می‌کند که با مراحل زیر توضیح داده می‌شود: 

مرحله 1- به یک یا هر دو تخمدان محدود است 

مرحله 2- به رحم یا اندام‌های نزدیک دیگر گسترش یافته است 

مرحله 3- به گره‌های لنفاوی یا آستر شکم گسترش یافته است 

مرحله 4- به اندام‌های دورتر مانند کبد یا ریه گسترش یافته است 

 

انواع سرطان تخمدان 

 

اکثریت بسیار زیاد سرطان‌های تخمدان کارسینوم پوششی تخمدان یا اپیتلیال (epithelial) هستند. این تومورهای بدخیم از سلول‌های سطح تخمدان تشکیل می‌شوند. برخی از تومورهای اپیتلیال به طور مشخص سرطانی نیستند و به عنوان تومورهای با پتانسیل بدخیمی کم (LMP) شناخته می‌شوند. تورمورهای LMP آهسته‌تر رشد می‌کنند و کمتر از اشکال دیگر سرطان تخمدان خطرناک هستند. 

 

میزان نجات سرطان تخمدان 

 

سرطان تخمدان می‌تواند تشخیصی نگران کننده باشد که میزان نجات پنج ساله آن از 89 درصد تا 18 درصد برای سرطان تخمدان اپیتلیال بسته به مرحله تشخیص بیماری، متفاوت است. به یاد داشته باشید که این احتمال بر اساس زنانی است که در سال‌های 1988 تا 2001 بیماریشان تشخیص داده شده است. درمان‌ها و چشم‌انداز این بیماری ممکن است برای افرادی که امروزه دچار بیماری می‌شوند بهتر شده باشد. برای تومورهای LMP میزان نجات پنج ساله از 99 تا 77 درصد متفاوت است. 

 

جراحی سرطان تخمدان 

 

از جراحی برای تشخیص سرطان تخمدان و تعیین مرحله آن استفاده می‌شود اما اولین مرحله درمان نیز می‌تواند باشد. هدف از جراحی برداشتن تومور تا حد ممکن است. این کار ممکن است شامل یک تخمدان و بافت اطراف آن در مرحله 1 باشد. در مراحل پیشرفته‌تر ممکن است برداشتن هر دو تخمدان همراه با رحم و بافت‌های اطراف آن لازم باشد. 

 

شیمی درمانی 

 

در همه مراحل سرطان تخمدان، شیمی درمانی پس از  جراحی انجام می‌شود. در این مرحله درمان، از دارو برای مورد هدف قرار دادن و نابود کردن سلول‌های سرطانی باقی‌مانده در بدن استفاده می‌شود. این داروها ممکن است به صورت خوراکی، درون رگی و یا به صورت مستقیم در شکم (شیمی درمانی داخل صفاقی intraperitoneal) مورد استفاده قرار بگیرند. زنان دارای تومور LMP نیاز به شیمی درمانی ندارند مگر این که تومور پس از جراحی بازگردد. 

 

درمان‌های هدفمند 

 

محققان بر روی درمان‌هایی کار می‌کنند که شیوه رشد سرطان تخمدان را هدف قرار میدهد. فرایندی به نام رگ زایی (angiogenesis) شامل تشکیل رگ‌های خونی جدید برای تغذیه تومور است. دارویی به نام اواستین (Avastin) از این فرایند جلوگیری می‌کند و موجب کوچک شدن سرطان یا توقف رشد آن می‌شود. اواستین برای سرطان‌های دیگر تایید شده است اما محققان سرطان تخمدان هنوز در حال آزمایش این درمان هستند که ممکن است عوارض جدی داشته باشد. 

 

پس از درمان: یائسگی زود هنگام 

 

وقتی هر دو تخمدان در زن برداشته می‌شود، بدن او دیگر نمی‌تواند استروژن تولید کند و فرد در هر سنی که باشد دچار یائسگی می‌شود. کاهش سطح هورمون خون می‌تواند موجب افزایش خطر بیماری‌های مشخصی از جمله پوکی استخوان شود. برای این افراد بسیار مهم است که پس از درمان سرطان تخمدان، مراقبت‌های پزشکی منظم داشته باشند. 

 

پس از درمان: تحرک

 

ممکن است فرد متوجه شود پس از پایان درمان مدت زیادی طول می‌کشد تا انرژی‌اش بازگردد. خستگی مشکل بسیار شایعی پس از درمان سرطان است. برنامه ورزشی ملایم یکی از موثرترین روش‌های تجدید انرژی و بهبود سلامتی روانی است. با پزشک خود درباره فعالیت‌های مناسب برای خود، صحبت کنید. 

 

کاهش دهنده خطر: بارداری 

 

احتمال سرطان تخمدان در زنانی که زایمان داشته‌اند کمتر از زنانی است که هرگز زایمان نداشته‌اند. این خطر در هر بارداری کاهش می‌یابد و شیردادن نیز ممکن است کاهش خطر بیشتری در پی داشته باشد. 

 

کاهش دهنده خطر: بستن لوله 

 

گره زدن لوله ها که به عنوان بستن لوله معروف است ممکن است از زن در مقابل سرطان تخمدان تا حدی محافظت نماید. همین امر در مورد هیسترکتومی که عمل برداشتن رحم و باقی گذاشتن تخمدان‌ها است، صادق است. 

 

کاهش دهنده خطر: برداشتن تخمدان 

 

برای زنان دارای جهش ژنتیکی که آن‌ها را در خطر بالای سرطان تخمدان قرار میدهد، برداشتن تخمدان‌ها یک گزینه کاهش خطر است. در زنان بالای 40 سال که هیسترکتومی انجام می‌دهند نیز میتوان آن را انجام داد. 

 

کاهش دهنده خطر: رژیم کم چرب

 

اگر چه هیچ رژیم غذایی قطعی برای پیشگیری از سرطان تخمدان وجود ندارد، اما شواهدی وجود دارد که نشان میدهد تغذیه می‌تواند موثر باشد. در مطالعه‌ای که اخیرا انجام شد، زنانی که به مدت حداقل 4 سال رژیم کم چرب داشته‌اند کمتر احتمال سرطان تخمدان در آن‌ها وجود داشته است. برخی از محققان گزارش کرده‌اند که این سرطان در زنانی که مقدار زیادی سبزیجات مصرف می‌کند کمتر شایع است اما مطالعات بیشتری مورد نیاز است.