زمین لغزش

در این مقاله می خوانید

زمین لغزش از پدیده های طبیعی است که نمی توان از آن جلوگیری کرد. در این مقاله با زمین لغزش و دلایل آن آشنا خواهید شد. ...

زمین لغزش چیست؟ 

زمین لغزش، یک فاجعه طبیعی لغزش زمین است که متأسفانه غیرقابل اجتناب است. زمین لغزش‌ها از نظر بزرگی متفاوت هستند، اما همیشه حرکت و جابجایی زیادی در آن‌ها اتفاق می‌افتد. این حرکت ممکن است شامل ریزش خرده‌های سنگ یا سنگ باشد. یک زمین لغزش ممکن است در ساحل یا دور از ساحل و معمولاً در خطوط ساحلی اتفاق بیفتد، اما این نیروی جاذبه زمین است که قطعات سنگی را وادار به حرکت به سمت پایین می‌کند و زمین لغزش اتفاق می‌افتد. 

اگر ناحیه‌ای چند فاکتور پیش‌شرط رویداد زمین لغزش را داشته باشد، ممکن است به ایجاد مشکلات زیادی از جمله مشکلات زیرسطحی کمک کند. این مشکلات موجب می‌شود دامنه شیب‌دار ناپایدار شده و دائماً زمین لغزش ایجاد شود. 

دلایل ایجاد زمین لغزش

وقتی پایداری یک شیب کاهش می‌یابد یا تغییر می‌کند، حتی اگر تغییر خیلی کمی ‌باشد، ممکن است سطح شیب‌دار ناپایدار شود. بنابراین تغییرات بزرگ یا حتی کوچک می‌تواند زمین لغزش ایجاد کند. اگر چه عوامل زیادی در ایجاد یک زمین لغزش نقش دارند، از جمله:

• فرسایش – اگر فرسایش حتی به مقدار کم اتفاق بیفتد ممکن است موجب شود مقداری از سطح شیب‌دار به رودخانه یا دریا ریزش کند. 

• یخچال‌ها نیز ممکن است زمین لغزش داشته باشد – این حالت شبیه به ریزش پرتگاه است. به جای آن یخ ذوب‌شده یا به علت بارندگی سنگین موجب کمی جابه‌جایی در یخچال می‌شود. 

• زمین‌لرزه – زمین‌لرزه می‌تواند تغییر مشخصی در دامنه ایجاد کند و آن را ناپایدار بسازد. 

•  آب زیرزمینی – آب زیرزمینی می‌تواند دامنه را با وارد آوردن فشار بر آن ناپایدار کند. 

• فوران آتش‌فشان – فوران آتش‌فشان می‌تواند موجب ناپایداری دامنه‌های شیب‌دار شود. 

•  تغییر ساختار خاک ممکن است موجب زمین لغزش شود. 

با این حال، همه این‌ها عوامل طبیعی برای زمین لغزش هستند، اما فعالیت‌های انسانی نیز می‌توانند در ایجاد زمین لغزش نقش داشته باشند. 

• ارتعاشات ماشین‌های سنگین در خاک

• جنگل زدایی که می‌تواند دامنه‌ها را ناپایدار سازد. 

زمین لغزش در ایتالیا

در یک زمین لغزش چه اتفاقی می‌افتد؟

وقتی که خاک پرتگاه یا سطح شیب‌دار از آب اشباع شود، پتانسیل به‌وجودآمدن زمین لغزش حاصل می‌شود و ممکن است لغزش گلی یا لغزش خرده‌های سنگ و خاک اتفاق بیفتد . این ممکن است بسیار خطرناک باشد چون می‌تواند توده‌ای از گل و سنگ در حال حرکت ایجاد کند و موجب حرکت و تخریب خانه‌ها، ماشین‌ها، درختان و هر چیز دیگری که در مسیر آن قرار دارد، بشود. 

برخی از زمین لغزش‌ها ممکن است پل‌های روی رودخانه را مسدود کرده و در همان زمان سیل ایجاد کنند. اگر چه، گاهی اوقات ذرات خاک و سنگ به عنوان سیل ناگهانی و برق‌آسا در نظر گرفته می‌شوند. زمین لغزش‌هایی که ترکیبی از گل و سنگ هستند می‌توانند آسیب زیادی به مال و جان انسان‌ها وارد کنند. زمین لغزش‌گاهی اوقات می‌تواند موجب مسدود شدن و تغییر مسیر آب شود.  گاهی اوقات ممکن است وقتی یک بخش کوچک از دامنه جداشده و شروع به حرکت می‌کند، باعث شود بخش‌های دیگر نیز پشت سر هم ناپایدار شده و جدا شوند و همانند دومینو حرکت یک بخش بر بخش‌های دیگر تأثیر بگذارد. وقتی زمین لغزش حجم بزرگی از خاک و سنگ آماده حرکت در اختیار داشته باشد ، می‌تواند تأثیر دومینویی ایجاد کند و موجب ویرانی کلی شود. 

رانش زمین در فسا

رانش زمین

در رانش زمین، زمین لغزش به سمت پایین سطح شیب‌دار جریان می‌یابد. جریان خاک و گل در رانش زمین کاملاً خمیری شکل است و در جایی اتفاق می‌افتد که خاک ریزدانه کاملاً آسیب‌دیده و از آب اشباع‌شده و بر روی سطح شیب‌دار به سمت پایین جریان می‌یابد. اگر چه رانش زمین می‌تواند آهسته باشد اما معمولاً سرعت وحشتناکی دارد و بیشتر آن‌ها سریع و بسیار خطرناک هستند. سرعت رانش زمین می‌تواند به بیست کیلومتر بر ساعت برسد. 

رانش زمین ممکن است شبیه به روانه گلی باشد اما کمی آهسته‌تر از آن حرکت می‌کند و ممکن است پوشیده از مواد جامد و سنگی باشد. رانش زمین شبیه به جریان سیال نیست چون جریانات سیال سریع حرکت می‌کنند. در رانش زمین موادی مانند خاک رس، سیلت، ماسه ریز و سنگ‌ها و ذرات ریز و تعدادی سنگ‌های درشت (در زمینه ذرات ریز) حرکت می‌کنند. سرعت حرکت زمین لغزش می‌تواند بسیار متنوع باشد و گاهی اوقات بستگی به میزان آب داخل آن دارد. هر قدر محتوای آب بیشتری داشته باشد سرعت آن بالاتر خواهد بود. 

رانش زمین در ایالت بدخشان افغانستان

رانش زمین در مناطقی که رطوبت زیادی در زمین وجود دارد ، بیشتر اتفاق می‌افتد. وقتی خاک اشباع شده است و آب زیادی به خاک وارد می‌شود موجب ناپایداری و گسیختگی خاک شده و رانش زمین اتفاق می‌افتد. اگر مقدار آب در زمین لغزش زیاد باشد شبیه به جریان گل مانند می‌شود. 

زمین لغزش‌های سطحی 

برخی از زمین لغزش‌ها سطحی هستند و خطر کمتری دارند. البته همه زمین لغزش‌ها خطرناک هستند اما بیشتر زمین لغزش‌های سطحی در نواحی کم جمعیت تر اتفاق می‌افتند و این باعث می‌شود آسیب کمتر و ویرانی کمتری نیز اتفاق بیفتد. اگر چه برخی از زمین لغزش‌ها در بزرگ‌ترین چشم اندازهای جهان مانند کوه‌ها اتفاق می‌افتند، از جمله کیهو در ژاپن. این صحنه یک زمین لغزش عمیق است که هنوز بسیار زیبا و باشکوه است.

برخی از زمین لغزش‌ها که عمیق هستند به این معنی است که یک گسیختگی در مقیاس بزرگ در سطح شیب‌دار وجود داشته است. زمین لغزش‌های عمیق سرعت کمتری دارد اما گاهی اوقات می‌تواند کمی سریع‌تر باشند. این زمین لغزش‌ها بزرگ بوده و لبه‌ای ایجاد می‌کنند که کاملاً ضعیف است و هر زمان ممکن است یک زمین لغزش ایجاد کند. اگر فشار جمع شود، یک زمین لغزش ایجاد خواهد شد. 

سقوط و ریزش سنگ‌ها روی جاده

زمین لغزش‌ها از جمله فجایع طبیعی هستند که گاهی نمی‌توان جلوی آن‌ها را گرفت، به خصوص اگر یک زمین لغزش به علت فرسایش اتفاق افتاده باشد. یک زمین لغزش موجب مشکلات زیادی شده و جلوگیری از وقوع آن بسیار دشوار است، برای اینکه با وجود اینکه فعالیت انسانی ممکن است در آن نقش داشته باشد، اما همه آن‌ها این‌طور نیستند.  بسیاری از زمین لغزش‌ها کاملاً طبیعی هستند که به علت مسائل طبیعی از جمله شرایط خاک و آب و هوا ایجاد می‌شوند. 

تصویر هوایی قبل و بعد از لغزش گلی واشینگتن (سال 2014 )

آب و هوا می‌تواند در زمین لغزش نقش داشته باشد و فاجعه‌ای وحشتناک ایجاد کند که نمی‌توان آن را کنترل کرد. ممکن است این فاجعه جان‌های زیادی را بگیرد و آسیب شدیدی به اموال انسان‌ها وارد کند و نیز به حیوانات و چشم اندازهای طبیعی و غیرطبیعی آسیب وارد کند. درک این که زمین لغزش چگونه کار می‌کند ممکن است دشوار باشد چون بسیاری معتقدند که می‌توان آن را کنترل کرد اما واقعیت این است که چنین نیست و بیشتر آن‌ها به علت فعالیت‌های انسانی رخ نمی‌دهند. 

زمین لغزش‌های زیادی در طی سال‌های متوالی اتفاق افتاده است که از جمله آن‌ها می‌توان به زمین لغزش ریودوژانیرو برزیل در سال 2011 که موجب مرگ بیش از 600 نفر شد اشاره کرد. زمین لغزش‌های بزرگ دیگری از جمله زمین لغزش قاهره در سال 2008، لغزش دویل کالیفرنیا و لغزش گلی وارگاس همه موجب تخریب و آسیب بسیاری شدند. ده‌ها و در حقیقت صدها زمین لغزش در سرتاسر دنیا وجود داشته است و چگونگی مقابله با آن بسیار دشوار بوده است. 

تصاویر ماهواره‌ای زمین لغزش روی مریخ

زمین لغزش تنها در روی کره زمین اتفاق نمی‌افتد. شواهدی وجود دارد که در سرتاسر منظومه شمسی زمین لغزش اتفاق می‌افتد، از جمله در مریخ و زهره که زمین لغزش در آن‌ها دیده شده است. در حقیقت، دانشمندان، ماهواره‌هایی را که به دور این سیاره‌ها گردش می‌کنند را طوری برنامه‌ریزی کرده‌اند تا بتوانند زمین لغزش‌ها را ببینند. 

این یک حقیقت است که تقریباً در همه جای دنیا زمین لغزش ممکن است اتفاق بیفتد. اگر دامنه‌ها ناپایدار شده و آسیب ببینند، پتانسیل زمین لغزش ایجاد می‌شود.