شاید شنیدهاید که در خواب از چند مرحله عبور میکنید اما این دقیقاً چه معنایی دارد؟
در حقیقت در زمان خوابیدن اتفاقات زیادی در مغز شما رخ میدهد و همان فعالیت مغز است که این مراحل مختلف خواب را مشخص میکند.
در طول دههی 1950 دانشآموزی به نام اییوگن اسرینسکی از ابزاری استفاده کرد تا متوجه چیزی شود که امروز به نام حرکت تند چشم در خواب شناخته میشود. تحقیقات بیشتر روی خواب انسان مشخص کرد که پیشرفت خواب بر اساس مراحلی است که در آن الگوهای موج مغری متفاوتی نشان دادهشده است.
درگذشته دانشمندان خواب را به پنج گروه تقسیم میکردند. اما اخیراً مراحل سه و چهار دستهبندی قدیم باهم ترکیبشده و درنتیجه خواب چهار مرحله دارد.
مرحلهی یک
مرحلهی یک آغاز چرخهی خواب و مرحلهی خواب سبک است. مرحلهی یک را میتوان دوران انتقال از هشیاری به خواب تعریف کرد. در مرحلهی یک موج وسیعی از اشعههای تتا تولید میشود کهموجهای کوتاه مغز هستند. این مرحله از خواب زمان کمی طول میکشد ( حدود 5 تا 10 دقیقه ). اگر شما فردی را در این مرحله از خواب بیدار کنید شاید بگوید که اصلاً نخوابیده است.
مرحلهی دو
این مرحله دومین مرحله از خواب است و تقریباً برای 20 دقیقه طول میکشد. در این مرحله مغز شروع به تولید موجهای منظم و سریعی میکند که به نام دوکهای خواب شناخته میشوند. در مرحلهی دو دمای بدن شروع به کاهش کرده و میزان ضربان قلب شروع به آرام شدن میکند.
مرحلهی سه
این مرحله به دو مرحلهی سه و چهار تقسیم میشده است. در مرحلهی سه موجهای عمیق و آرام مغزی به نام موجهای دلتا شروع به انتشار میکنند. این مرحله گاهی با نام خواب دلتا شناخته میشود زیرا موجهای کوتاه دلتای مغز در این مرحله منتشر میشوند. در این مرحله افراد واکنش کمتری دارند و ممکن است نسبت به صدا و فعالیتهای محیط اطراف خود واکنشی نداشته باشند. این مرحله دورهای برای انتقال میان خواب سبک و خواب بسیار سنگین است. خیس کردن رختخواب و راه رفتن در خواب اغلب در پایان این مرحله از خواب اتفاق میافتند.
مرحلهی چهار
بیشتر خوابهایی که می بینیم درمرحلهی چهارم خواب هستند که به نام حرکت تند چشم در خواب شناخته میشود. حرکت تند چشم در خواب اغلب همراه با سریع شدن حرکت چشم، افزایش تنفس و بالا رفتن میزان فعالیت مغز است. حرکت تند چشم در خواب به خواب متناقض برمیگردد زیرا مغز و دیگر سیستمهای بدن فعالتر میشوند و ماهیچهها استراحت بیشتری خواهند کرد. براثر افزایش فعالیت مغز در این مرحله خواب میبینیم اما ماهیچهها داوطلبانه فلج میشوند.
تکرار مراحل خواب
باید بدانید خواب به ترتیب این مراحل پیشرفت نمیکند. خواب با مرحلهی یک آغاز میشود و به مرحلهی دو و سپس سه میرود. پس از مرحلهی سه قبل از رفتن به مرحلهی حرکت تند چشم در خواب مرحلهی دو خواب تکرار میشود. زمانی که مرحلهی حرکت تند چشم در خواب به پایان رسید بدن به مرحلهی دو خواب میرود. هر شب حداقل چهار تا پنج بار این چرخهی خواب تکرار میشود.
بهطور متوسط نود دقیقه پس از خوابیدن وارد مرحلهی حرکت تند چشم در خواب میشویم. اولین مرحلهی حرکت تند چشم در خواب ممکن است زمان کمی طول بکشد اما هر مرحله طولانیتر میشود. مرحلهی حرکت تند چشم در خواب میتواند تا بیش از یک ساعت طول بکشد.