وضعیت سینه فیبروکیستیک چیست؟ آیا نیاز به درمان و پیگیری دارد؟ آیا سینه فیبروکیستیک خطرناک است؟ علت بروز آن چیست؟... پاسخ سوالات خود را اینجا بیابید.
حقایقی درباره وضعیت سینه فیبروکیستیک
• وضعیت سینه فیبروکیستیک وجود برجستگی و توده در یک یا هر دو سینه است
• در برخی از زنان علائم وضعیت سینه فیبروکیستیک شامل درد و حساس شدن سینه است.
• وضعیت سینه فیبروکیستیک بسیار شایع بوده و خوش خیم است.
• تغییرات هورمونی طبیعی در طول دورههای قاعدگی فاکتور اصلی است که در این وضعیت نقش دارد.
• وضعیت سینه فیبروکیستیک یک فرایند تجمعی است که بیشتر در زنان بالای سی سال دیده میشود.
• مهمترین نگرانی دراینباره خود وضعیت سینه فیبروکیستیک نیست بلکه نگرانی از سرطان سینه است.
• توده در وضعیت سینه فیبروکیستیک ممکن است رفتار سرطان سینه را تقلید کرده و آن را پنهان کند.
• ارزیابیهای توصیهشده برای زنان مبتلابه وضعیت سینه فیبروکیستیک شامل یادگیری بیشتر درباره این بیماری و علائم آن، معاینات منظم سینه توسط متخصص و ماموگرافی منظم است.
• هدف از درمان وضعیت سینه فیبروکیستیک آرام کردن درد و حساسیت سینه و تصحیح نامنظمیهای قاعدگی است.
سینه فیبروکیستیک چیست؟
سینه فیبروکیستیک با توده مشخص میشود و معمولاً در یک یا هر دو سینه ناراحتی ایجاد میکند. این توده به علت کیست سینه یا تودههای کوچک سینه است. این وضعیت بسیار شایع و خوش خیم است به این معنی که سینه فیبروکیستیک سرطانی (بدخیم) نیست. بیماری سینه فیبروکیستیک (FBD) که اکنون بهعنوان تغییرات فیبروکیستیک یا وضعیت سینه فیبروکیستیک به آن اشاره میشود، متداولترین علت تودههای سینه در زنان است و در بیش از 60% از زنان وجود دارد. این وضعیت بیشتر زنان بین سنین 30 تا 50 سال را گرفتار میکند و پس از یائسگی کمتر میشود.
تشخیص سینه فیبروکیستیک به خاطر اینکه این وضعیت ازنظر شدت ممکن است بسیار متفاوت باشد ، پیچیده است.
آیا تفاوتی بین وضعیت سینه فیبروکیستیک و بیماری سینه فیبروکیستیک وجود دارد؟
نه. درگذشته وضعیت سینه فیبروکیستیک بیماری سینه فیبروکیستیک خوانده میشد. اگرچه این وضعیت یک بیماری حساب نمیشود اما یک وضعیت پزشکی است. بیشتر زنان تودههایی در سینهشان دارند. بنابراین اکنون مناسبتر است که عبارت وضعیت سینه فیبروکیستیک (بهجای بیماری) بهکاربرده شود. مخفف آن FCC است (حرفهای اول گرفتهشده از عبارت Fibro Cystic breast Condition) .
نامهای دیگری که برای این وضعیت استفاده میشود عبارت است از mammary dysplasia، chronic cystic mastitis، diffuse cystic mastopathy و بیماری خوش خیم سینه (واژهای که شامل اختلالات دیگر خوش خیم سینه ازجمله عفونتها نیز میشود).
چه چیزی موجب وضعیت سینه فیبروکیستیک میشود؟
وضعیت سینه فیبروکیستیک شامل بافت غدهای (گراندولار) سینه است. عملکرد بیولوژیکی اصلی شناختهشده این غدهها تولید یا ترشح شیر است. بافت غدهای بخش بزرگی از سینه را اشغال میکند و توسط بافتهای چربی و عناصر پشتیبانی احاطه میشود. بافت غدهای متشکل از انواع مختلف سلولها است: 1- دستههای سلولهای ترشحی (سلولهایی که شیر تولید میکنند) که به مجاری شیر (لولههای کوچک) متصل هستند. 2- سلولهایی که سطح سلولهای ترشحی را میپوشانند به نام سلولهای پوششی یا اپیتلیال.
مهمترین فاکتوری که در وضعیت سینه فیبروکیستیک نقش دارد تغییرات هورمونی طبیعی زنان در سیکل قاعدگی ماهانهشان است. بسیاری از تغییرات هورمونی زمانی که بدن زن هرماه آماده بارداری میشود، اتفاق میافتد. مهمترین این هورمونها استروژن و پروژسترون هستند. این دو هورمون با تأثیر بر رشد و تکثیر سلولها، مستقیماً بر بافت سینه تأثیر میگذارند .
هورمونهای زیادی علاوه بر استروژن و پروژسترون نقش مهمی در ایجاد سینه فیبروکیستیک نقش دارند. برخی از این هورمونهای مهم پرولاکتین، عامل رشد، انسولین و تیروئید هستند که خارج از بافت سینه تولید میشوند و تأثیر مهمی بر سینه میگذارند. بهعلاوه خود سینه از سلولهای چربی و غدهایاش محصولات هورمونی تولید میکند . سیگنالهای این فاکتورهای شبه هورمون ممکن است نقش کلیدی در علائم وضعیت سینه فیبروکیستیک داشته باشند. این مواد ممکن است تأثیر استروژن و پروژسترون را افزایش دهند و یا برعکس.
همان هورمونهای سیکلی که بافت غدهای سینه را برای احتمال تولید شیر آماده میکنند، مسئول دوره قاعدگی زنان هستند. اگرچه تفاوت مهمی بین اتفاقی که در سینه و رحم میافتد وجود دارد.
در رحم این هورمونها رشد و تکثیر سلولهای پوشش جدار رحم را افزایش میدهند. درصورتیکه بارداری اتفاق نیفتد این پوشش رحم میریزد و در طول دوره قاعدگی از بدن زن خارج میشود.
همین هورمونها در سینه رشد بافت غدهای سینه را تحریک میکنند و فعالیت رگهای خونی، متابولیسم سلول و بافت حمایتکننده را افزایش میدهند. همه این فعالیتها ممکن است در احساس پری سینه و احتباس مایعات که معمولاً زنان پیش از شروع قاعدگی تجربه میکنند، نقش داشته باشد.
اگرچه هنگامیکه سیکل ماهانه تمام میشود، این سلولهای سینه تحریکشده نمیتوانند همانند سلولهای پوشش دیواره رحم، بهسادگی جداشده و بریزند و از بدن خرج شوند . بهجای آن بسیاری از این سلولهای سینه فرایند مرگ سلولی برنامهریزیشده را میگذرانند. در طول آپوپتوز (مرگ برنامهریزیشده سلول) آنزیمها فعالشده و از درون شروع به هضم سلولها میکنند. این سلولها تجزیه میشوند و ذرات باقیمانده سلولی حاصل بعداً توسط سلولهای زباله خوار (سلولهای التهابی) و سلولهای غدهای مجاور تجزیه میشود.
در طول این فرایند ذرات سلولهای خردشده و التهاب ممکن است منجر به بافت جوشگاه (فیبروز) شود که به مجاری شیر و دسته بافتهای غدهای (لوبولها) در سینه آسیب میزند. سلولهای التهابی و برخی از ذرات تجزیهشده ممکن است مواد شبه هورمونی ترشح کنند که این مواد بهنوبه خود بر سلولهای ساختاری پشتیبان، سلولهای مجرایی و سلولهای غدهای مجاور تأثیر میگذارد.
مقدار محصولات تجزیه سلولی، درجه التهاب و کارآمدی فرایند پاکسازی سلولی در سینه از فردی به فرد دیگر متفاوت است. این فاکتورها ممکن است در یک فرد از ماهی به ماه دیگر نوسان داشته باشند و حتی ممکن است در قسمتهای مختلف یکی از سینههای فرد باهم متفاوت باشند.
علائم وضعیت سینه فیبروکیستیک چیست؟
در برخی زنان علائم وضعیت سینه فیبروکیستیک میتواند بسیار خفیف با درد یا حساسیت جزئی سینه باشد. این علائم ممکن است ازنظر زمانی محدود باشد (معمولاً تنها هنگام پیش از قاعدگی اتفاق میافتد). حتی ممکن است امکان احساس هرگونه توده در هنگام معاینه سینه توسط خود فرد و یا دکتر او وجود نداشته باشد. در برخی دیگر از زنان که سینه فیبروکیستیک دارند، حساس شدن و درد سینه دائمی است و تودهها یا گرههای زیادی وجود دارد که در هر دو سینه میتوان آنها را احساس کرد.
چه افرادی بیشتر احتمال دارد که وضعیت سینه فیبروکیستیک داشته باشند؟
وضعیت سینه فیبروکیستیک گفته میشود که بیشتر در زنان سی سال به بالا اتفاق میافتد. دلیل آن این است که این وضعیت احتمالاً ناشی از فرایند تجمعی در سیکلهای هورمونی مکرر ماهانه و تجمع سلولها، مایعات و ذرات سلولی در سینه است. این فرایند با بلوغ آغاز میشود و در یائسگی ادامه مییابد. پس از یائسگی وضعیت سینه فیبروکیستیک کمتر مشکل ایجاد میکند.
آیا وضعیت سینه فیبروکیستیک ممکن است تنها در یک سینه اتفاق بیفتد؟
معمولاً چنین نیست. بهطورکلی وضعیت سینه فیبروکیستیک بیشتر متقارن (دوطرفه) است و بر هر دو سینه تأثیر میگذارد. ممکن است فرد در یک سینه بیشتر از دیگری مشکل فیبروکیستیک داشته باشد. اگرچه سینهای که کمتر دچار مشکل است اغلب بهمرور ظرف چند سال گرفتارشده و درنهایت هر دو سینه تقریباً به یک اندازه فیبروکیستیک میشوند.
چرا تشخیص سینه فیبروکیستیک مهم است؟
مشکل اصلی وضعیت سینه فیبروکیستیک تهدید سرطان سینه است. خود وضعیت سینه فیبروکیستیک خوش خیم (غیر سرطانی) است و بسیار شایع است. سرطان سینه یک بیماری بدخیم شایع در زنان است. هر دو وضعیت ( یکی خوش خیم و دیگری علت اصلی مرگهای ناشی از سرطان در زنان) در یک اندام (سینه) و در هر دو بهصورت تودههایی در سینه در زنان اتفاق میافتد.
تودههای فیبروکیستیک در سینه ممکن است کاملاً شبیه تودههای سرطان سینه باشند. گاهی اوقات ممکن است موجب شوند شناسایی سرطان سینه دشوار شود. بنابراین وضعیت فیبروکیستیک سینه اغلب پزشک و بیمار را راجع بهاحتمال سرطان سینه نگران میکند. اگر سینههای فردی فیبروکیستیک باشند، آزمایشهای تشخیصی دیگری علاوه بر ماموگرافی ممکن است لازم باشد تا احتمال سرطان سینه رد شود.
وضعیت سینه فیبروکیستیک چطور تشخیص داده میشود؟
نشانه متداول وضعیت سینه فیبروکیستیک درد سینه یا ناراحتی است اما ممکن است برخی زنانی که سینه فیبروکیستیک دارند هیچ علامتی نداشته باشند. اگر ناراحتی در سینه وجود داشته باشد ممکن است شامل درد سنگین و مبهم در سینه، حساس شدن سینه، خارش نوک سینه و یا احساس پری در سینه باشد. این علائم ممکن است دائمی یا متناوب باشند (بیاید و برود) بهویژه معمولاً در آغاز دوره قاعدگی ظاهر میشود و فوراً پسازآن از بین میرود.
روش اصلی تشخیص وضعیت سینه فیبروکیستیک لمس فیزیکی و احساس (در هنگام لمس با دست) ناحیه توده در سینه است. این تودهها ممکن است در معاینه توسط خود فرد مشخص شوند یا پزشک در معاینه آن را تشخص دهد. این تودهها در اکثریت موارد در ربع بالایی به سمت بیرون سینه یافت میشوند. سینه را بهصورت قراردادی به چهار قسمت یا چهار ربع تقسیم کنید. ربع بالایی به سمت بیرون، بخشی است که به زیر بغل نزدیکتر است (جهت ساعت 9 تا 12)). این تودهها در وضعیت سینه فیبروکیستیک معمولاً متحرک هستند (به بافت زیرین یا رویی متصل نیستند). این تودهها معمولاً گرد با حاشیههای مشخص و هموار احساس میشوند و ممکن است لاستیک مانند یا تا حدی ازنظر شکل متغیر به نظر برسند. گاهی اوقات ناحیه فیبروکیستیک ممکن است نامنظم، تیغه مانند یا همانند دانه یا مهرههای ریز احساس شود.این مشخصهها همه از زنی به زن دیگر متفاوت است.
سینههایی که خیلی فیبروکیستیک باشند ممکن است معاینه فیزیکی آنها با دست بسیار مشکل باشد. حتی تفسیر ماموگرامهای چنین سینههای فیبروکیستیکی نیز ممکن است مشکل باشد. در این موارد معاینه اولتراسوند (فراصوت) اختصاصی سینه و آزمایشهای دیگر ممکن است در غربالگری سرطان بسیار مفید باشند. گاهی اوقات ممکن است نمونهبرداری (بیوپسی) از بافت سینه با سوزن یا از طریق جراحی برای تشخیص دقیق و تمایز بین وضعیت سینه فیبروکیستیک و سرطان سینه لازم باشد.
آیا بیش از یک نوع وضعیت فیبروکیستیک سینه وجود دارد؟
بله. هنگامیکه نمونه بافت سینه زیر میکروسکپ مطالعه میشود این احتمال وجود دارد که انواع متفاوتی از وضعیت فیبروکیستیک سینه مشاهده شود. برخی انواع آن اختلال کمی در بافت سینه نشان میدهند. موارد دیگر ممکن است شامل کیستهای زیاد همراه با بافت فیبروز (جوشگاه) در بافت سینه باشند. بهعلاوه در برخی موارد وضعیت سینه فیبروکیستیک سلولهای سینه ظاهر طبیعی ندارند.
کیستها و فیبروز: معمولاً حتی هنگامیکه سینه برای تولید شیر تحریک نشده باشد برخی ترشحاتی توسط سلولهای غدهای ترشحی ممکن است تولید شود. این ترشحات بهطور طبیعی در پایین دست مجاری شیر بازجذب میشوند. اما هنگامیکه آسیب بافتی فیبروز در سینه وجود داشته باشد این ترشحات ممکن است در بخش غدهای سینه محبوس شوند و بهاینترتیب منجر به تشکیل کیسههای پرشده با مایع به نام کیست شوند. در برخی نواحی سینه ممکن است به علت تحریک توسط مواد شبه هورمونی، ترشحات بیشازحد مایعات وجود داشته باشد. کیستهای حاصل ممکن است در حد میکروسکپی باقی بمانند یا بزرگ شوند تا اینکه حاوی چند قاشق چایخوری یا حتی چند قاشق غذاخوری مایعات میشوند. این کیستهای بزرگ ممکن است با لمس دست احساس شوند. حتی کیستهای میکروسکپی نیز گاهی اوقات درصورتیکه کیستهای زیادی با یکدیگر دسته شده باشند و تجمع بافت فیبروز در اطراف کیست وجود داشته باشد، ممکن است در معاینه فیزیکی احساس شوند .
هایپرپلازی (افزایش تعداد سلولها و درنتیجه افزایش حجم بافت) و هایپرپلازی ناهنجار ( آتیپیک) سلولهای سینه: با تحریک مکرر هورمونهای طبیعی و تأثیرات محتمل بسیاری از مواد شبه هورمونی تولیدشده در سینه، تعدادی از سلولهای پوششی (سلولهای دیواره مجاری شیر در سینه ) ممکن است درنهایت مقداری از کنترل ژنتیکیشان را از دست بدهند که طبیعتاً تکثیر آنها (تقسیم سلولی) را محدود میکند. وقتی این اتفاق میافتد سلولها ممکن است شروع به تکثیر و رشد کنند که این منجر به الگوی غیرطبیعی سلولهای پوششی میشود. این تکثیر زیاد سلولها هایپرپلازی نامیده میشود. گاهی اوقات این سلولهای در حال گسترش ظاهر غیرطبیعی دارند و از بقیه متفاوت به نظر میرسند. در این شرایط به آنها آتیپیک یا ناهنجار میگویند. هنگامیکه سلولهای طبیعی دیگر به چرخه خود ادامه میدهند و میمیرند و تجزیه میشوند، این سلولهای آتیپیک میتوانند انتقال و گسترش یابند و تجمع کنند. این رشد بیشازحد و گسترده و تجمع سلولهای آتیپیک هایپرپلازی آتیپیک خوانده میشود.
چرا وضعیت سینه فیبروکیستیک میتواند با افزایش خطر سرطان سینه همراه باشد؟
وضعیت سینه فیبروکیستیک که شامل هایپرپلازی باشد با کمی افزایش خطر سرطان سینه همراه است و هایپرپلازی آتپیک در مقایسه با زنانی که تغییرات فیبروکیستیک ندارند، با افزایش متوسط خطر سرطان سینه همراه است. علت آن این است که اشتباهات ژنتیکی (جهش ژنتیکی) در سلولهایی که دیگر به سیگنالهایی که معمولاً رشد و تقسیم سلولی را کنترل میکنند، پاسخ طبیعی نمیدهند، تجمع مییابند. این سلولها ممکن است در توانایی ترمیم آسیبهای ژنتیکی اشکال داشته باشد. هنگامیکه تعداد سلولهای آتیپیک افزایش مییابد، اشتباهات ژنتیکی در آنها جمع میشود.
سموم متابولیکی، تغذیهای و محیطی ممکن است با سیستم هورمونی پیچیده زنانه تداخل ایجاد کرده و خطر جهش و بنابراین خطر سرطان سینه را افزایش دهند . مشخصشده است که افراد ازنظر توانایی تجزیه و حذف سموم از بدن به میزان قابلتوجهی متفاوت هستند. برخی از این پاسخهای متفاوت به سموم ممکن است به علت تفاوتهای وراثتی باشد. پتانسیل آسیب دی ان ای (منجر به اشتباهات ژنتیکی یا جهش) که میتواند بهواسطه انواع عوامل آسیبزا در ترکیب با تحریک تقسیم سلولی ایجادشده باشد، چیزی است که درنهایت به خطر سرطان سینه منجر میشود که با برخی موارد وضعیت سینه فیبروکیستیک همراه است. توانایی شناسایی و ترمیم آسیب دی ان ای (فرایندی که سلولها باید دائماً در حال انجام آن باشند) از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
چرا در همه زنان دارای وضعیت سینه فیبروکیستیک نمونهبرداری بافت سینه انجام نمیشود؟
یکی از دلایل نمونهبرداری بافت سینه تشخیص سرطان سینه است. دلیل دیگر آن شناسایی زنان مبتلابه وضعیت سینه فیبروکیستیک است که هایپرپلازی آتیپیک دارند و در خطر افزایش احتمال سرطان سینه در آینده قرار دارند. اگرچه لازم به ذکر است که شدت علائم فرد و علائم بالینی سینه فیبروکیستیک (درد و توده) لزوماً ارتباطی با شدت یا تغییرات سلولی که در زیر میکروسکپ میتوان مشاهده کرد، ندارد. بنابراین دشوار است که همه زنان مبتلابه وضعیت سینه فیبروکیستیک را بهعنوان افرادی که در آنها نمونهبرداری سینه مفید است انتخاب کنیم.
دلایل دیگر اینکه چرا نمونهبرداری در همه زنان دارای سینه فیبروکیستیک انجام نمیشود عبارت است از:1- ماهیت تهاجمی روش نمونهبرداری 2- ضرورت بیهوشی و 3- ملاحظات هزینه. بهجای آن بیشتر زنان دارای وضعیت فیبروکیستیک تحت نظارت هستند چراکه در همه آنها افزایش خطر سرطان سینه وجود دارد. خود فرد باید مطمئن شود که پزشک بهدرستی و بهطور منظم او را ارزیابی میکند.
اقدامات بعدی توصیهشده برای زنانی که سینه فیبروکیستیک دارند چیست؟
معمولاً ارزیابیهای زیر برای این افراد توصیه میشود:
1- معاینه منظم سینه توسط پزشک. معاینات باید هر چهارتا شش ماه در بیماران با خطر بالا (مانند افرادی که هایپرپلازی آتیپیک دارند و یا سابقه خانوادگی جدی سرطان سینه، سرطان تخمدان و یا سرطان پروستات دارند) انجام شود.
2- برنامه مناسب تصویربرداری از سینه را دنبال کنید. تصویربرداری معمولاً شامل ماموگرافی سالیانه، گاهی اوقات در ترکیب با معاینه اولتراسوند است. ماموگرامها بهطور ایده آل باید تحت وضعیت مشابه (مثلاً همه آنها در یک روز مشخص از سیکل قاعدگی ) انجام شوند بهطوریکه تصاویر ماموگرامهای پیشین بتوانند بهطور معنیداری با ماموگرامهای جدید مقایسه شوند (چون در شرایط یکسان بودهاند). در موارد خاص ام آر آی (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی) ممکن است مفید باشد.
3- برای همه زنان توصیههای غربالگری برای سرطان سینه، شامل ماموگرامهای منظم بین سنین 35 تا 40 سالگی و بعد از 40 سالگی هرسال است. اگرچه موسسه خدمات پیشگیرانه ایالاتمتحده امریکا توصیه میکند غربالگری منظم زنان با خطر متوسط سرطان سینه از سن 50 سالگی شروع شود نه 40 سالگی و ماموگرامهای غربالگری تا سن 74 سالگی باید هر دو سال یکبار انجام شوند. زنان باید برای تعیین برنامه غربالگری مناسب درباره فاکتورهای خطر خود با پزشک صحبت کنند.
4- پی بردن بهاحتمال آماری سرطان سینه بر اساس همه اطلاعات موجود. مشاوره تخصصی برای کمک به فرد در دستیابی به این هدف ممکن است ضروری باشد. بیشتر بیماران خطر خود را دست بالا میگیرند. باید اطمینان خاطر داده شود که اگرچه توجه به آن لازم است اما بیشتر زنان دارای وضعیت سینه فیبروکیستیک هرگز دچار سرطان سینه نمیشوند. باید بین نظارت مراقبتی و کیفیت زندگی تعادل برقرار باشد.
5- طبق توصیههای انجمن سرطان آمریکا خود معاینه کردن سینه از آغاز 20 سالگی برای زنان یکی از گزینهها است اما این کار محدودیتهای مشخصی دارد. اگر میخواهید خودتان سینهتان را معاینه کنید باید روش مناسب آن را یاد بگیرید. معاینه سینه توسط خود، بهتر است زمانی انجام شود که کمترین میزان تحریک هورمونی در سینه وجود داشته باشد. این شرایط در روز هفتم تا دهم پس از شروع آخرین سیکل قاعدگی (یا سه روز پس از پایان قاعدگی) ایجاد میشود. در این زمان احتباس مایعات در سینه و فعالیت رشد سلولی در حداقل مقدار خود قرار دارد.
وضعیت ایده آل انجام معاینه در حمام است. کار خود را به مرطوب کردن دست و سینه شروع کنید. انگشتها را صاف کنار هم قرار داده و از بخش بیرونی به سمت مرکز سینه حرکت کنید. میتوانید ناحیه سینه را بهصورت ذهنی به چهار بخش (چهار ربع) تقسیم کنید و بهصورت متوالی آنها را بررسی کنید. ربع بالایی بیرونی (اگر سینه را همانند ساعت در نظر بگیریم موقعیت ساعت 9 تا 11 همان ربع بالایی بیرونی است) را باید بهصورت ذهنی به زیر بغل (برای بررسی بخشی از سینه که اغلب به سمت زیر بغل میرود) بکشید. سپس این کار را در مورد همین ربع سینه با نوک انگشتان دست بهصورت حرکت رفت و برگشتی انجام دهید. این حرکات متفاوت (لمس با نوک انگشت و حرکت انگشت صاف) امکان شناسایی انواع مختلف ناهنجاریهای بافتی را تا حدی فراهم میآورد. این معاینه با لمس سینه باید با معاینه مختصر بصری نیز همراه باشد. درحالیکه به آینه نگاه میکنید، بازوها را پهلوی خود قرار دهید . باید به تقارن سینهها توجه کنید سپس دست خود را بهآرامی بالای سرتان بیاورید و به دنبال هرگونه ناحیه کشیدگی پوست یا برجستگی یا کج شکلی قابلمشاهده باشید. تمامی فرایند معاینه را میتوان ظرف چند دقیقه انجام داد.
خطر سرطان سینه در بیماران دارای وضعیت سینه فیبروکیستیک چطور محاسبه میشود؟
برآورد خطر آماری برای هر فرد نیاز به ارزیابی دقیق همه بافتهای سالم مربوطه دارد. بهترین تخمین احتمال سرطان بهطور خاص به نوع بافتهای میکروسکپی وضعیت فیبروکیستیک مربوط است. فاکتورهای دیگر مانند سابقه خانوادگی و وجود ژن ارثی که خطر سرطان سینه را افزایش میدهد (ژنهای BRCA 1 و 2BRCA) نیز دخیل هستند. بااینحال امکان محاسبه احتمال سرطان سینه خاص هر فرد وجود ندارد، مگر اینکه فرد نمونهبرداری سینه انجام داده باشد.
تنها 5% از زنانِ با وضعیت سینه فیبروکیستیک، نوع تغییرات سلولی مشهور به هایپرپلازی سلولی را دارند که عامل خطر سرطان سینه است. خطر سرطان سینه بیشتر در این بیماران دو تا شش برابر جمعیت نرمال زنان است. احتمال دقیق سرطان سینه به درجه هیپرپلازی و اینکه آیا سلولهای آتیپیک وجود دارد یا خیر، بستگی دارد.
بیماران دارای وضعیت سینه فیبروکیستیک لازم است بدانند که این اعداد و ارقام، احتمال خطر کلی مجموع طول زندگی آنها را نشان میدهد. این به این معنی است که افزایش احتمال واقعی سرطان سینه در هرسال نسبتاً پایین است.
ارزیابی خطر سرطان سینه را میتوان با استفاده از سیستمی به نام دستگاه ارزیابی خطر سرطان سینه گیل انجام داد. این سیستم فاکتورهای زیر را هنگام محاسبه احتمال سرطان سینه در فرد در نظر میگیرد: سن (این مدل تنها برای زنان بالای 35 سال معتبر است)، سن نخستین قاعدگی، سن اولین زایمان زنده، تعداد خویشاوندان درجهیک که سرطان سینه داشتهاند، تعداد نمونهبرداریهای پیشین سینه، وجود هیپرپلازی آتیپیک در هر یک از نمونهبرداریهای پیشین سینه و نژاد.
درمان وضعیت سینه فیبروکیستیک چیست؟
درمان وضعیت سینه فیبروکیستیک در جهت مسائل فردی این وضعیت ازجمله آرام کردن علائم (درد سینه و حساسیت) و تصحیح نامنظمیهای هورمونی است:
1- آرام کردن علائم: برخی اقدامات ساده مانند پشتیبانی مناسب از سینهها و شاید پوشیدن سینهبند در شب ممکن است بسیاری از علائم وضعیت فیبروکیستیک (درد و حساس شدن سینه) را آرام کند. داروهای ضدالتهاب ازجمله استامینوفن و داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی اغلب درد سینه را به میزان قابلتوجهی کاهش میدهند.
گزارشهایی وجود دارد که نشان میدهد انواع ویتامینها ممکن است در آرام کردن علائم وضعیت سینه فیبروکیستیک موثر باشد. این ویتامینها شامل ویتامین ث، ای، ب 6 و آ هستند. بهطورکلی منطق مصرف این ویتامینها نامشخص است و بر اساس مطالعات بالینی کنترلشده نیست. تنها استثنا ویتامین ای است که حداقل در چند مطالعه دیدهشده که فواید قابلاندازهگیری برای بیماران داشته است. مکمل غذایی دیگری که ادعاشده است در مطالعات بالینی فوایدی داشته روغن پامچال (Primrose) است. این ماده حاوی اسیدهای چرب ضروری مشخصی است که ظاهراً برای برخی بیماران دارای وضعیت سینه فیبروکیستیک با کاهش درد سینه مؤثر بوده است. هیچ شواهدی وجود ندارد که نشان دهد هرگونه تصحیحی در ناهنجاریهای سلولی میکروسکپی با استفاده از این ماده مشاهدهشده است اما برخی زنان با این مکمل کاهش علائم فیبروکیستیک (درد و حساسیت سینه) را تجربه میکنند.
2- نامنظمیهای هورمونی: برخی از زنانی که سیکلهای قاعدگی خیلی نامنظم دارند، به نظر میرسند که از یک وضعیت سینه فیبروکیستیک شدیدتر و پیشرونده رنج میبرند. این احتمالاً به علت تحریک هورمونی طولانیمدت و نامنظم سینهها است. در این بیماران گاهی اوقات مصرف داروهای ضدبارداری خوراکی برای منظم کردن سیکل قاعدگی مفید است. به نظر میرسد سیکلهای منظم قاعدگی به بافت سینه اجازه میدهند در پایان هر سیکل قاعدگی، کاملتر بهبود یابد.
در بیمارانی که هیسترکتومی (جراحی برداشتن رحم) داشتهاند و افرادی که درمان هورمونی انجام میدهند ممکن است توقف استروژن به مدت 5 روز در هر سیکل ماهانه مفیدتر از استروژن دائمی باشد. دوباره باید تأکید کنیم که این زمانبندی برای اجتناب از تحریک دائمی بافت سینه توسط استروژن است. لازم است که هر تنظیم هورمونی تحت نظارت مستقیم پزشک باشد. ناهنجاریهای هورمونی متداول (اندوکرین) مانند دیابت یا اختلال عملکرد تیروئید ممکن است در وضعیت سینه فیبروکیستیک نقش داشته باشد. ازآنجاییکه این وضعیتها ممکن است علائم وضعیت سینه فیبروکیستیک را بدتر کنند، باید تشخیص و درمان شوند.
3- مطالعات نشان دادهاند که برخی افراد از مصرف کوتاهمدت داروی ضد استروژنی تاموکسیفن در کاهش درد سینه بهره میبرند. اگرچه مصرف تاموکسیفن (نولودکس) ممکن است همراه با مقداری عوارض باشد (بهخصوص در زنان پس از یائسگی) و مصرف آن باید به کوتاهمدت محدود شود. همچنین داروی استروئیدی آندروژنی دانازول (دانوکرین) نیز مشخصشده است که درد سینه و اندازه توده را در زنان مبتلابه وضعیت سینه فیبروکیستیک کاهش میدهد. دانازول عوارضی نیز دارد. هردوی این داروها ممکن است برای مصرف در زنانی که درد سینه سیکلی شدید به علت فیبروکیستیک دارند، در نظر گرفته شود.
آیا هیچگونه فاکتور رژیم غذایی یا سبک زندگی با وضعیت سینه فیبروکیستیک مرتبط است؟
کافئین بهعنوان فاکتوری که هم در علائم و هم در تغییرات بافت جوشگاه (فیبروکیستیک) در وضعیت سینه فیبروکیستیک تأثیر دارد، در نظر گرفته میشود. اگرچه هنگامیکه شواهد علمی مطالعات مورد بازبینی قرار گرفتند، نتایج بهدستآمده متعارض بود و محدود کردن مصرف کافئین هیچ نتیجه تائید شده و محکمی ازنظر علمی تابهحال نشان نداده است. بهعلاوه مشخصشده است که هیچ شواهدی که نشان دهد کافئین خطر سرطان سینه را افزایش میدهد وجود ندارد. اگرچه در زنانی که وضعیت سینه فیبروکیستیک دارند هنوز ممکن است محدود کردن مصرف کافئین ارزش امتحان را داشته باشد. به یاد داشته باشید که قهوه تنها منبع کافئین نیست، چای، شکلات و برخی نوشابه ها نیز حاوی کافئین هستند. در پرهیز از کافئین هیچ ضرری وجود ندارد و برخی بیماران وضعیت سینه فیبروکیستیک گزارش کردهاند که این برایشان مفید بوده است.
درعینحال شواهد تصادفی زیادی وجود دارد که فاکتورهای هورمونی و تغذیه میتوانند بر وضعیت سینه فیبروکیستیک و خطر سرطان سینه مرتبط با آن تأثیر بگذارند . اگرچه هنوز ارتباط محکمی بین فاکتورهای تغذیه و وضعیت سینه فیبروکیستیک مشخص نشده است.