در این مقاله با گیاه آویشن و فواید آن برای سلامتی خود آشنا خواهید شد.
گیاه آویشن سرشار از تعداد زیادی از مواد مغذی گیاهیِ (ترکیبات مشتق شده از گیاهان) مفید برای سلامتی بدن، مواد معدنی، و ویتامینهایی است که برای سلامتی ضروری هستند. آویشن که یکی از محبوبترین سبزیجات و گیاهان در آشپزی است، در اصل بومی جنوب اروپا و مناطق مدیترانه میباشد.
ازنظر گیاهشناسی، آویشن به خانواده Limiaceae (نعناعیان) از دسته تیموس تعلق دارد که شامل بسیاری از گونههاست که در میان آنها محبوبترینشان آویشن ولگاریس و یا آویشن فرانسوی است.
گیاه آویشن درختچه چندساله با پایههای چوبی نازک و ساقهای با مقطع مربعی شکل است. ارتفاع آن به حدود 15 تا 30 سانتیمتر میرسد، که برگها بسیار کوچک به رنگ سبز روشن دارد که بخش زیرین آنها کمرنگتر بوده و معطر و کمی منحنی هستند. در تابستان گلهای کوچک پرعطر به رنگ یاسی یا سفید ظاهر میشوند.
دیگر انواع معمول گیاه آویشن که کشت داده میشود، شامل آویشن لیمویی (citriodora TX)، آویشن زیره سیاه (T.herba barona) و آویشن وحشی (T. septyllum) است. یا برگها و یا گلها، به صورت تازه یا خشک برای مقاصد آشپزی استفاده میشوند.
فواید آویشن برای سلامتی
• آویشن حاوی بسیاری از مواد فعال است که خواص جلوگیری از بیماری و ارتقاء سلامتی دارند.
• گیاه آویشن حاوی تیمول است، که یکی از اسانس های مهم است که از نظر علمی معلوم شده است که ویژگیهای ضد قارچی و ضدعفونیکنندگی دارد. سایر روغنهای فرار در آویشن عبارتاند از کارواکرول، گرانیول و برنئول.
• آویشن حاوی بسیاری از آنتیاکسیدانهای فلاونوئید فنولی مانند زآگزانتین، لوتئین، پیجنین، نارینجنین، لوتئولین و تیمونین است. گیاه آویشن تازه یکی از بالاترین سطوح آنتیاکسیدان را در میان گیاهان دارد، ارزش ORAC کل آن (ظرفیت جذب رادیکال آزاد اکسیژنی) برابر µmol TE/100 g 27426 است.
• آویشن سرشار از مواد معدنی و ویتامینهایی است که برای سلامت بهینه ضروری هستند. برگهای آن، یکی از غنیترین منابع پتاسیم، آهن، کلسیم، منگنز، منیزیم و سلنیوم است. پتاسیم بخش مهمی از مایعات سلول و بدن است که به کنترل ضربان قلب و فشارخون کمک میکند. منگنز در بدن بهعنوان یک عامل کمکی برای آنزیمهای آنتیاکسیدان و آنزیم سوپر اکسید دیسموتاز استفاده میشود. آهن برای تشکیل گلبولهای قرمز لازم است.
• این گیاه منبع غنی از بسیاری از ویتامینهای مهم همانند ویتامینهای ب کمپلکس، بتاکاروتن، ویتامین آ، ویتامین کا، ویتامین ای، ویتامین ث و اسیدفولیک است.
• آویشن 0.35 میلیگرم ویتامین ب-6 یا پیریدوکسین را فراهم میکند؛ که حدود 27 درصد از مصرف روزانه توصیهشده را شامل میشود. پیریدوکسین سطح گابا را در مغز (انتقالدهنده عصبی مفید در مغز) بالا نگه میدارد که عملکرد ضد استرس دارد.
• ویتامین ث به بدن انسان کمک میکند تا در برابر عوامل عفونی مقاومت کرده و رادیکالهای آزاد التهابی مضر را از بدن پاک میکند.
• ویتامین آ یک ویتامین و آنتیاکسیدان محلول در چربی است که برای حفظ ترشحات مخاطی و پوست سالم موردنیاز است و نیز برای دید ضروری است. مصرف غذاهای طبیعی سرشار از فلاونوئیدها مانند ویتامین آ و بتا کاروتن به محافظت در مقابل سرطان ریه و دهان کمک میکند.
برگ آویشن سطح قابلتوجهی از مواد مغذی گیاهی با کیفیت را در خود دارند. فقط 100 گرم از برگهای تازه، ویتامینها و مواد معدنی زیر را فراهم میکند (درصد مجاز روزانه توصیهشده):
فیبر غذایی |
38 درصد |
ویتامین ب-6(پیریدوکسین) |
27 درصد |
ویتامین ث |
266 درصد |
ویتامین آ |
158 درصد |
آهن |
218 درصد |
کلسیم |
40 درصد |
منیزیم |
40 درصد |
منگنز |
75 درصد |
ندارد |
انتخاب و نگهداری
هر دو شکل تازه و خشک گیاه آویشن در عطاریها در دسترس هستند. آویشن تازه را در هر زمانی که ممکن است خریداری کنید، چراکه ازلحاظ مواد مغذی و عطروطعم برتراست. برگ تازه آویشن باید تازه بوده و سبز روشن و عاری از هرگونه لکههای سیاه یا زردی باشد.
آویشن تازه باید در حوله کاغذی کمی مرطوب پیچیده شده و در یخچال یا فریزر نگهداری شود. آویشن خشکشده را میتوان در یک ظرف شیشهای با درب محکم ریخته و در یک جای خشک و خنک و تاریک، نگهداری کرد که در این صورت تا شش ماه تازه خواهد ماند.
استفاده در آشپزی
گیاه آویشن عطروطعمی قوی به دستورالعمل غذایی میدهد و باید به مقدار کم به غذا اضافه شود. بهمنظور حفظ عطروطعم آن، گیاه آویشن بهطورکلی در آخرین لحظه به مواد اولیه اضافه میشود. این به این دلیل است که پختوپز طولانیمدت باعث تبخیر روغنهای ضروری آن میشود.
در اینجا چند روش برای سرو آویشن ارائه میدهیم:
• چای گیاه آویشن یک نوشیدنی سلامتی محبوب است.
• آویشن در تهیه سوپ فصل و سسها استفاده میشود.
• این گیاه یکی از مواد تشکیلدهنده در دسته سبزیجات گارنی همراه با برگبو، جعفری و کرفس است.
•آویشن، همراه با سایر اقلام تند، برای چاشنی و خیساندن مرغ، ماهی و گوشت جهت مزه دار کردن و ترد کردن آنها استفاده میشود.
مصارف دارویی
• آویشن حاوی بسیاری از روغنهای مهم ضروری است که عملکرد ضدعفونی و ضد قارچی آنها مشخصشده است.
• قرقره کردن با آب ولرم و آویشن و یا نوشیدن چند جرعه از چای آویشن ممکن است به تسکین سرفه، گلودرد، برونشیت و دیگر علائم کمک کند.
• در داروسازی، فرمولاسیونهای بر اساس آویشن، بهعنوان یک دهانشویه ضدعفونیکننده در درمان پوسیدگی و التهاب لثه استفاده میشدهاند.