در این مقاله با یکی از انواع دوزیستان به نام سمندر غار آشنا میشوید.
مقدمه
اولم که با نامهای پروتئوس یا سمندر غار نیز شناخته میشود یک دوزیست کور است که منحصراً در غارهای آبی رودخانهها و دریاچههای جنوب اروپا زندگی میکند. سمندر غار به خاطر رنگ پوستش انسانماهی نیز خوانده میشود.
محل زندگی
اولم تنها گونه در تیره خود است و در آبهایی زندگی میکند که در منطقه سنگ آهکی گستردهای که شامل آبهای حوضه رودخانه ایسونزو نزدیک تریست ایتالیا، تا جنوب اسلوانی، جنوب غرب کرواسی، و هرزگوین میشود، در زیر زمین جریان دارد.
وجه تمایز
اولم به خاطر زندگی کامل در تاریکی غارهای آبی شهرت دارد و این شیوه زندگی باعث شده اینگونه به طرز عجیبی با زندگی بدون نور سازگاری یابد. قابل توجه ترین ویژگی اولم کور بودن اوست، چشم این سمندر تکامل نیافته و بهجای آن بر شنوایی و بویایی شگفتانگیز خود برای درک محیط اطراف خود، تکیه میکند.
سمندر غار همانند اکسولاتول و برخلاف قورباغهها و وزغها از نوزادی تا بلوغ تفاوت چشمگیری نمیکند. اولم حیوانی کاملاً آبزی بوده و شکار، جفتگیری، تغذیه و خوابش در تاریکی آب غار انجام میشود.
جایگاه در زنجیره غذایی
اولم نیز همانند دوزیستان دیگر گوشتخوار است و همه مواد مغذی موردنیاز خود را از خوردن حیوانات دیگر به دست میآورد. بیمهرگان کوچک، از جمله کرمها، حشرات آب زی، لاروها و حلزونها، منبع اصلی غذای اولم هستند.
این سمندر به علت محیط زیست تاریک و مطمئن خود در غارهای زیر آب، شکارچیان کمتری در مقایسه دوزیستان دیگر که در خشکی و هم در آب زندگی میکنند دارد. ماهی و دوزیستان دیگر شکارچیان اصلی سمندر غار هستند، همچنین جوندگان یا پرندگان نیز ممکن است بهصورت خیلی اتفاقی آنها را شکار کنند.
تولیدمثل و وضعیت حفاظتی
اولم تا سن 10 تا 15 سالگی به بلوغ جنسی نمیرسد و پس از جفتگیری، اولم ماده 5 تا 30 تخم در آب در بین سنگها میگذارد تا بتواند از آنها در مقابل شکارچیان گرسنه محافظت کند. اندازه نوزادان اولم زمانی که سر از تخم بیرون میآورند، کمتر از 2.5 سانتیمتر است و چند ماه بعد ظاهرشان همانند اولهای بالغ میشود. امروزه به علت افزایش آلودگی آبها جمعیت سمندر غار کاهشیافته است و اکنون در محیط بومی خود در فهرست آسیبپذیر در مقابل انقراض قرار گرفتهاند.
ویژگی های سمندر غار
شاخه: طناب داران
رده: دوزیستان
راسته: دوزیستان دمدار
خانواده: پروتئیدا
جنس: پروتئوس
نام علمی: پروتئوس انگوینوس
نوع: دوزیست
رژیم غذایی: گوشتخوار
اندازه: 2.5 تا 30 سانتیمتر
وزن: 2 تا 150 گرم
حداکثر سرعت: 8 کیلومتر بر ساعت
طول عمر: 10 تا 50 سال
سبک زندگی: منزوی
وضعیت حفاظتی: تهدید شده
رنگ: صورتی، سفید، نارنجی مایل به زرد
نوع پوست: نفوذپذیر
غذای موردعلاقه: حشرات
زیستگاه: غارهای آبی زیر زمین
متوسط تعداد تخمها در هر بارداری: 10 تخم
شکار اصلی: حشرات، کرمها، حلزونها
شکارچیان: ماهیها، وزغها، پرندگان
ویژگی متمایز: بدن کشیده و پاهای رشد نیافته