حمد بن موسی خوارزمی یک ریاضیدان، ستارهشناس، جغرافیدان، مورخ و دانشمند ایرانی در بیت الحکمه در بغداد بود. او در حدود سال 780 میلادی در ایران به دنیا آمد.
دوران اولیهی زندگی
محمد بن موسی خوارزمی یک ریاضیدان، ستارهشناس، جغرافیدان، مورخ و دانشمند ایرانی در بیت الحکمه در بغداد بود. او در حدود سال 780 میلادی در ایران آن زمان در شهر خوارزم، ازبکستان کنونی متولد شد. خوارزمی مردی آموخته بود که در خانهی حکمت ( بیت الحکمه در عراق) کار میکرد. او در حین کار در بیت الحکمه در بغداد تحت ریاست خلیفه مأمون، پسر خلیفه هارون الرشید به شهرت رسید، پسر خلیفه هارونالرشید، رشد یافت. بیت الحکمه یک مرکز تحقیقاتی و آموزشی بود.
مشارکتها و دستاوردها
خوارزمی مفهوم الگوریتم در ریاضیات را ایجاد کرد ( به همین دلیل برخی از افراد او را پدر بزرگ علم کامپیوتر مینامند)
جبر و خوارزمی
جبر خوارزمی به عنوان پایه و اساس علوم در نظر گرفته شده است. با کلمه جبر را مدیون بهترین کار خوارزمی با نام حساب الجبر و المقابله هستیم. کتاب دو بار توسط جرارد کرمونا و رابرت آوچستر در قرن 12 به لاتین ترجمه شد. در این کتاب، چند صد معادله درجه دوم به وسیله آنالیز و مثالهای هندسی تحلیل شدهاند. همچنین کتاب شامل بخشهای قابلتوجهی در روشهای تقسیم ارث و نقشهبرداری قطعات زمین است. در این کتاب خوارزمی بیش از جبر با مفهومی که امروز آن را میشناسیم، به طور گسترده به روشهایی برای حل مشکلات محاسباتی عملی پرداخته است.
برخی از کارهای دیگر
خوارزمی مطالب خود را به معادلات درجهی 1 و 2 محدود کرده است. او همچنین در ستارهشناسی، تقویمها، محاسبات مکان خورشید، ماه و سیارات، جدول سینوس و تانژانت، نجوم کروی، جدولهای علم نجوم، محاسبات اختلاف منظر و کسوف یا خسوف و مشاهدهی ماه مطالبی نوشته است. کار ستارهشناسی او با نام زیج السند هند، اساس کار برای دیگر دانشمندان بود.
همان طور که در بالا اشاره شد مهمترین کار خوارزمی و کاری که بیشتر با آن شناخته میشود میشود، مفهوم الگوریتم در ریاضیات است. معنای امروزی این لغت مرتبط با روشهای خاصی برای حل یک مشکل مشخص است. امروزه افراد از الگوریتم برای جمع و تقسیمهای طولانی استفاده میکنند، قوانینی که در متنهای خورازمی برای حدود 2000 سال قبل یافته شدهاند. خوارزمی اعداد عربی را به غرب معرفی کرده است، و فرایندی را تنظیم کرد که سبب استفاده از نه عدد عربی همراه با علامت صفر شد.
خوارزمی و جغرافی
کار مهم دیگر خوارزمی در جغرافیای قرون وسطی بوده است. او تحقیقات بطلمیوس در جغرافی را با استفاده از یافتههای خود که در کتابی با نام صورة الارض ( شکل زمین) آورده شده است، تصحیح و دارای قاعده کرد. نسخهی خطی این متن وجود دارد. متأسفانه نقشهها حفظ نشدهاند، اگرچه دانشمندان امروزی توانستهاند از روی توضیحات خوارزمی آنها را دوباره بسازند. او برای کشیدن نقشهای از دنیای شناختهشده در آن زمان ، کار 70 جغرافیدان را بررسی کرد. زمانی که از طریق ترجمههای لاتین کار او در اروپا شناخته شد، تأثیر او یک علامت ثابت برای گسترش علم در غرب ایجاد کرد.
ساخت ساعت آفتابی
خوارزمی در نظریه و ساخت ساعت آفتابی، که از اجداد هندی و هلنیستی خود به ارث برده بود، تغییرات زیادی ایجاد کرد. او برای این ابزارها جدولی ساخت که به طور قابلتوجهی زمان مورد نیاز برای محاسبات خاص را کوتاه میکرد. ساعت آفتابی او جهانی بود و از هر نقطه روی زمین دیده میشد. از آن زمان به بعد ساعتهای آفتابی غالباً روی مساجد قرار داده میشدند تا زمان نماز را مشخص کنند. مربع سایه، ابزاری که برای اندازهگیری ارتفاع خطی یک شی و برای مشاهدات زاویه ای استفاده میشود نیز توسط خوارزمی در قرن 9 در بغداد ساخته شد.
در حالی که بیشتر کارهای وی، نتیجه تحقیقات خود او بودند، اما او برای ترکیب دانشهای موجود در آن زمان از یونان، هند و دیگر منابع زحمت زیادی کشید. خوارزمی یک تاریخ سیاسی شامل طالع بینی افراد برجسته را نیز نوشته است .
وفات
محمد بن موسی خوارزمی در سال 850 میلادی ( 233 قمری) درگذشت. او به عنوان یکی از اصلیترین ذهنهای علمی در فرهنگ اسلام همواره به یاد میماند.