در سال های اخیر بروز سرطان پوست رو به افزایش است. اما آیا این بیماری قابل درمان است؟ نشانه های بروز سرطان پوست در بدن کدامند؟ ...
علائم هشداردهنده سرطان پوست
سرطانهای پوست شامل کارسینوم سلول قاعدهای، ملانوما، و کارسینوم سلول سنگفرشی است. سرطانهای پوست اغلب به صورت تغییراتی در پوست شروع میشوند که ممکن است شامل ایجاد زایده جدید یا ضایعات پیش سرطانی (تغییرات پوستی که سرطانی نیستند اما به مرور زمان میتوانند سرطانی شوند) باشد. در امریکا تخمین زده میشود 40 تا 50 درصد از افرادی که پوست روشن دارند و بالای 65 سال هستند حداقل به یک نوع سرطان پوست مبتلا میشوند. یادگیری شناخت زودهنگام علائم هشداردهنده بسیار مفید است چون سرطان پوست در صورتی که زود تشخیص داده شود، میتواند معالجه گردد.
این لکههای پوسته دار و کوچک به خاطر تابش زیاد آفتاب به پوست و معمولاً در سر، گردن یا دستها ایجاد میشوند اما ممکن است جاهای دیگر بدن نیز باشند. این لکهها ممکن است علائم هشداردهنده اولیه سرطان پوست باشند اما به سختی میتوان گفت که آیا لکه خاصی به مرور زمان به تغییر ادامه داده و سرطانی میشود یا نه. بیشتر آنها چنین نیستند اما پزشکان توصیه میکنند برای پیشگیری از سرطان سلول سنگفرشی، به درمان زودهنگام آن اقدام کنید. افراد با موهای بلوند یا قرمز و پوست روشن و چشمان سبز یا آبی در بیشترین خطر قرار دارند.
التهاب لب اکتینیک در ارتباط با کراتوز اکتینیک بوده و یک وضعیت پیش سرطانی است که معمولاً در روی لب پایین ظاهر میشود. لکههای پوستهپوسته یا ناهمواری دائمی لبها ممکن است اتفاق بیفتد. علائم کمتر شایع عبارتاند از تورم لبها، کاهش مرز مشخص بین لب و پوست صورت، و خط لب برجسته. التهاب لب اکتینیک ممکن است در صورت درمان نشدن به وضعیت تهاجمی کارسینوم سلول سنگفرشی تبدیل شود.
شاخ پوستی به عنوان زایده قیفی شکلی ایجاد میشود که از یک قاعده قرمز رنگ روی پوست بیرون میزند. این زایده متشکل از کراتین (همان پروتئین ناخن) است. شاخ پوستی نوع اختصاصی کراتوز اکتینیک است. اندازه و شکل این زایده ممکن است خیلی متفاوت باشد اما اغلب چند میلیمتر هستند. کارسینوم سلول سنگفرشی ممکن است در قاعده این زایده یافت شود. معمولاً این وضعیت در بزرگسالان با پوست روشن و سابقه قرارگیری قابلتوجه در معرض آفتاب دیده میشود.
خال یک زایده خوشخیم ملانوسیت است. ملانوسیت سلولهای رنگدانه پوست هستند. اگر چه تعداد بسیار کمی از خالها سرطانی میشوند ، اما خالهای ناهنجار یا غیرمعمول به مرور زمان ممکن است به ملانوما تبدیل شوند. خالهای طبیعی میتوانند مسطح یا برجسته باشند یا ابتدا مسطح بوده و به مرور زمان برجسته گردند. سطح آن معمولاً هموار است. خالهایی که ممکن است به سرطان پوست تبدیل شوند اغلب شکل نامنظمی داشته و چند رنگ دارند (شکلها در ادامه آورده شده است) و از نظر اندازه بزرگتر از پاک کن هستند. بیشتر خالها در جوانی یا اوایل بزرگسالی ایجاد میشوند و ایجاد خال در بزرگسالی غیرمعمول است.
خالهای غیرمعمول سرطانی نیستند، اما میتوانند سرطانی شوند. این خالها چه در نواحیای که در معرض آفتاب قرار دارند یا ندارند ممکن است ایجاد شوند. خالهای غیرمعمول ممکن است بزرگتر (قطر 6 میلیمتر یا بیشتر) و از نظر شکل نامنظمتر باشند و حاشیههای محو یا دندانهدار داشته باشند. این خالها ممکن است مسطح یا برجسته باشند یا سطح آنها صاف یا زبر باشد. این خالها معمولاً رنگهای مختلفی از جمله صورتی، قرمز، زرد مایل به قهوهای و قهوهای دارند.
بیشتر خالها در بدن یک فرد، مشابه یکدیگر هستند. خال یا لکهای که متفاوت از بقیه باشد یا یکی از ویژگیهای ملانوما را داشته باشد باید توسط متخصص پوست بررسی شود چون ممکن است سرطانی باشد. دانستن ویژگیهای خالهای ملانوما برای بررسی خالها یا ضایعات پوستی دیگر بسیار اهمیت دارند، بنابراین آنها را باید یاد بگیرید.
عدم تقارن به این معنی است که نیمی از خال با نیمه دیگر مطابقت نداشته باشد. خالهای معمولی متقارن هستند. وقتی خالها یا لکهها را بررسی میکنید، یک خط فرضی از وسط آن بکشید و دو نیمه حاصل را مقایسه کنید. اگر این دو نیمه کاملاً مشابه هم نیستند آن را به متخصص پوست نشان دهید.
اگر حاشیه یا مرز خال محو، نامنظم یا ناصاف است آن را به متخصص پوست نشان دهید. ضایعات ملانوما اغلب حاشیههای ناصاف دارند.
خالی که در تمام طول آن رنگ ثابت نباشد یا سایهای از زرد مایل به قهوهای، قهوهای، سیاه، آبی، سفید یا قرمز داشته باشد مشکوک است. خالهای معمولی یک سایه رنگی دارند. خالی که به چند رنگ میزند یا روشن و تیره است را باید به دکتر نشان دهید.
در صورتی که قطر خال بزرگتر از پاک کن باشد مشکوک است.
خالی که تغییر میکند (کوچک میشود، بزرگ میشود، تغییر رنگ میدهد، شروع به خارش یا خونریزی میکند) باید بررسی شود. اگر بخشی از خال به نظر میرسد که جدیداً تغییریافته یا برجسته شده، باید آن را به پزشک نشان دهید. ضایعات پوستی ملانوما اغلب بزرگ میشوند یا به سرعت ارتفاعشان تغییر میکند.
پوست خود را مرتب بررسی کنید. یک جایگاه متداول ملانوما در مردان، در کمر و در زنان پا است اما تمامی بدن را برای شناسایی هر گونه خال یا لکه هر ماه بررسی کنید. از سر خود شروع کنید و به پایین بروید. نواحی پنهان مانند بین انگشتان و پنجه، ناحیه تناسلی، پاشنه پا و پشت زانو را جا نیندازید. پوست سر و گردن را نیز بررسی کنید. از یک آینه دستی استفاده کنید یا از عزیزی بخواهید به شما در بررسی این نواحی کمک کند. به خصوص به خالهای جدید مشکوک باشید. از خالهایتان عکس بگیرید و آن را ثبت کنید تا بتوانید تغییرات آن را نظارت کنید. اگر نوجوان، باردار یا در دوران یائسگی هستید توجه ویژهای به خالهایتان داشته باشید چون در این ایام هورمونها ممکن است نوسان داشته باشند.
اگر خال یا لکهای پیدا کردید که یکی از ویژگیهای ملانوما را دارد یا این که درد، خارش، ترشح، یا پوستهپوسته دارد یا التیام نمییابد یا قرمزی یا تورم آن فراتر از یک خال ساده است، به پزشک مراجعه کنید. پزشک شما ممکن است نمونه بافتی از خال بگیرد و برای آزمایش بفرستد. اگر مشخص شد که سرطانی است، تمامی خال و حاشیه پوست طبیعی اطراف آن برداشته میشود و زخم با بخیه بسته میشود. درمان بیشتری نیز ممکن است لازم باشد.
ملانوما بدخیم بوده و به خصوص در مراحل پیشرفته بیماری، بسیار جدی و درمان آن مشکل است. تشخیص زودهنگام و درمان آن میتواند میزان نجات را افزایش دهد. سرطانهای پوستی غیر ملانوما ( کارسینوم سلول قاعدهای و کارسینوم سلول سنگفرشی) هر دو شایع بوده و تقریباً همیشه در صورت تشخیص زودهنگام و درمان، معالجه میشوند. افرادی که سرطان پوست داشتهاند، در خطر بازگشت سرطان قرار دارند و باید حداقل یک بار در سال برای بررسی مراجعه کنند.
ملانوما سرطان پوستی است که به اندازه سرطانهای دیگر پوست شایع نیست اما جدیترین و مرگبارترین نوع آن است. علائم محتمل ملانوما تغییر در ظاهر خال یا ناحیه رنگدانه دار پوست است. در صورت مشاهده هر گونه تغییری در اندازه، شکل یا رنگ خال یا حاشیه نامنظم، چند رنگی بودن، عدم تقارن یا خارش، خونریزی یا ترشحات به پزشک مراجعه کنید.
این سرطان پوستی غیر ملانوما، به صورت ضایعه پوستی قرمز و سفت، زایده پوستهپوسته دار که خونریزی دارد، یا زخمی که بهبود نمییابد ممکن است ظاهر شود. اغلب این ضایعه بر روی بینی، پیشانی، گوشها، لب پایینی، دستها و سایر نواحی که در معرض آفتاب قرار دارند ایجاد میشود. کارسینوم سلول سنگفرشی در صورتی که زود تشخیص و درمان شود قابل معالجه است. اگر سرطان پوست پیشرفت کند درمان بسته به مرحله سرطان دارد.
به بیماری بوون، کارسینوم سلول سنگفرشی درجا نیز گفته میشود. این وضعیت نوعی سرطان پوست است که در سطح پوست به سمت خارج گسترش مییابد. به شکلی معکوس، کارسینوم سلول سنگفرشی مهاجم میتواند به سمت داخل رشد کرده و به اعضای داخلی بدن گسترش یابد. در بیماری بوون لکههای قرمز ناهموار ایجاد میشوند که ممکن است پوسته دار بوده و با تحریکات پوستی، اگزما، قارچ یا پسوریازیس اشتباه گرفته شوند.
کارسینوم سلول قاعدهای شایعترین و قابل علاج ترین سرطان پوست است. چون کارسینوم سلول قاعدهای به آهستگی گسترش مییابد، غالباً در بزرگسالان دیده میشود. تومورهای سلول قاعدهای به اشکال مختلف ممکن است دیده شوند از جمله برجستگی مومی یا مرواریدی سفید، و اغلب با رگهای خونی مشهود در گوشها، گردن یا صورت. همچنین تومورها به صورت لکه مسطح و پوسته دار قهوهای یا به رنگ پوست در کمر یا سینه، یا در موارد نادرتر به صورت بافت جوشگاه سفید و مومی ممکن است دیده شوند.
انواع نامتداول سرطان پوست عبارتاند از: سارکوم کاپوزی (Kaposi’s sarcoma) که اساساً در افراد دچار ضعف سیستم ایمنی دیده میشود، کارسینوم غده سباسه (سرطان تهاجمی که از غدد چربی موجود در پوست نشأت میگیرد) و کارسینوم سلول مرکل که معمولاً در نواحی که در معرض آفتاب هستند در سر، گردن، دستها و پاها اتفاق میافتد و اغلب به بخشهای دیگر بدن گسترش مییابد.
قرارگیری در معرض آفتاب اصلیترین علت سرطان پوست است اما سرطانهای پوستی هم وجود دارند که در بخشی از پوست که در مقابل آفتاب قرار نداشته اتفاق میافتند. مواجهه با خطرات محیطی، درمان تشعشعی و حتی وراثت ممکن است در آن نقش داشته باشند. اگر چه همه افراد ممکن است به سرطان پوست مبتلا شوند اما خطر آن در افرادی که موارد زیر را دارند خیلی بیشتر است:
• پوست روشن یا چشمان رنگ روشن
• فراوانی خالهای بزرگ و با شکل نامنظم
• سابقه خانوادگی سرطان پوست
• سابقه مواجهه زیاد با آفتاب یا آفتابسوختگی تاول دار
• زندگی در ارتفاعات بالا یا نواحیای که در تمام طول سال تابش آفتاب وجود دارد
• انجام درمانهای تشعشعی
قرارگیری در معرض پرتوهای فرابنفش خورشید را محدود کنید، به خصوص بین ساعت 10 صبح و 4 عصر که پرتوهای فرابنفش در بیشترین مقدار خود قرار دارند. وقتی میخواهید بیرون بروید ضد آفتاب با طیف گسترده SPF 30 یا بالاتر استفاده کنید (گوشها و لبها را فراموش نکنید )، کلاه بگذارید، عینک آفتابی بزنید و با لباس خود را بپوشانید. به یاد داشته باشید، اگر متوجه تغییراتی در پوستتان شدید (مانند زایده جدید، تغییر ظاهر خال یا زخمی که بهبود نمییابد) فوراً به پزشک مراجعه کنید.
نظر کاربران
کاربر گرامی، لطفاً توجه داشته باشید که این بخش صرفا جهت ارائه نظرات شما درباره ی این مطلب در نظر گرفته شده است. در صورتی که سوالی در رابطه با این مطلب دارید یا نیازمند مشاوره هستید، فقط از طریق تماس تلفنی با بخش مشاوره اقدام نمایید.