ماهی تترا ایکس ری

تترا ایکس ری، گونه‌ای کوچک از ماهی‌های گروهی است که به صورت طبیعی در آب‌های ساحلی رودخانه آمازون در امریکای جنوبی زندگی می‌کند. تترا ایکس ری که با عنوان گلدن پریستلا تترا (Golden Pristella Tetra) و واتر گلدفینچ (Water Goldfinch) (به واسطه رنگ طلایی کمرنگ پوست نیمه شفاف آن) نیز شناخته می‌شود اولین بار توسط اولری (Ulrey) در سال 1984 توصیف شد و از آن زمان یکی از محبوب‌ترین ماهی‌های آب شیرین آکواریومها است. اگر چه تترا ایکس ری تنها گونه شناخته‌شده تیره خود است، اما ارتباط نزدیکی با دیگر ماهی‌های رنگی و کوچک امریکای جنوبی از جمله تقریباً صد گونه تترای دیگر دارد. 

آناتومی و ظاهر تترا ایکس ری

متمایزترین ویژگی تترا ایکس ری لایه نیمه شفاف پوست آن است که بدن کوچک او را پوشانده و به خاطر آن ستون فقرات ماهی به وضوح دیده می‌شود. پولک‌های تترا ایکس ری رنگ نقره‌ای مایل به زرد دارند که بسیار کمرنگ است و در حضور مقداری نور تقریباً به رنگ طلایی دیده می‌شوند. تترا ایکس ری دم دو سر دارد و باله پشتی و مخرَجی او راه‌راه (نواری) بوده و به رنگ زرد، سیاه و سفید است. تترا ایکس ری گونه نسبتاً کوچکی از ماهی‌هاست که ساختار استخوانی داخلی موسوم به اندام وبر ( Weberian apparatus ) دارد که در دریافت امواج صوتی مورد استفاده قرارگرفته و در حس دقیق شنوایی آن‌ها نقش دارد (این ساختار استخوانی در بسیاری از خویشاوندان این ماهی نیز دیده می‌شود). ماده‌ها معمولاً کمی بزرگ‌تر از نرها بوده و نسبت به نرهای باریک، گردتر هستند اگر چه هر دوی آن‌ها از نظر ظاهری بسیار شبیه‌اند. 

پراکندگی جغرافیایی و زیستگاه تترا ایکس ری

تترا ایکس ری در آب‌های ساحلی آمازون در برزیل، گویان، ونزوئلا، در امریکای جنوبی یافت می‌شود. این ماهی‌ها از گونه‌های دیگر تترا بسیار متفاوت هستند چون قادرند شوری بیشتری آب‌های نزدیک به ساحل و نیز محیط‌های آب شیرین معمول خود را تحمل کنند. زیستگاه تترا ایکس ری رودخانه‌های با آب زلال در فصول خشک بوده و در فصل‌های بارانی به مرداب‌های سیلابی که آب اسیدی تر و سبک‌تر دارند می‌روند. فصل تخم‌ریزی آن‌ها در فصل بارانی است که شرایط آبی بهتر بوده و فراوانی غذا بیشتر است. 

رفتار و سبک زندگی تترا ایکس ری

تترا ایکس ری همانند بسیاری از ماهی‌های رنگی کوچک دیگر به صورت گروهی در نواحی بین بستر رود و میانه آب زندگی می‌کند. این ماهی‌ها بسیار صلح جو بوده و گونه‌های دیگری را که در زیستگاه آن‌ها زندگی می‌کنند، تحمل می‌کنند. تترا ایکس ری یکی از سازگارترین گونه‌هایی تترا است و هم در آب‌های شیرین و هم شور هم در شرایط اسیدی و هم قلیایی به راحتی می‌تواند زندگی کند. بسیار مشاهده شده است که تترا ایکس ری‌هایی که در آکواریوم یا تنگ نگهداری شده‌اند، در حضور ماهی‌های شکارچی بزرگ‌تر به سرعت از خلق آرام به حالت عصبی و رمنده تغییر حالت می‌دهند ، این همان رفتاری است که اگر گروه ماهی‌ها به اندازه کافی بزرگ نباشد، مشاهده می‌شود. 

تولیدمثل و چرخه زندگی تترا ایکس 

در فصل‌های بارانی تترا ایکس ری برای تخم‌ریزی به سرزمین‌های سیلابی می‌رود. بر خلاف بسیاری از ماهی‌های مشابه که زنده زا هستند، ماده‌های تترا ایکس ری بین 300 تا 400 تخم می‌گذارند. آن‌ها تخم‌ها را در بین گیاهان می‌ریزند. هر وقت ماده آماده تخم‌ریزی باشد، از طریق پوست نیمه شفاف او می‌توان تخم‌ها را به راحتی دید. نوزاد تترا ایکس ری بیست و چهار ساعت بعد سر از تخم بیرون می‌آورد و ظرف چند روز به راحتی شنا می‌کند. همین که نوزادان سفید و کوچک تترا ایکس ری بتوانند شنا کنند، می‌توانند منابع غذایی بهتری پیداکرده و خیلی زود ویژگی‌های بزرگ‌سالی در آن‌ها پدیدار می‌شود. معمولاً تترا ایکس ری سه تا چهار سال در حیات وحش زندگی می‌کند اما در اسارت تا سنین بالاتر نیز می‌تواند زنده بماند. 

رژیم غذایی و غذای تترا ایکس ری

تترا ایکس ری همانند بسیاری از گونه‌های کوچک دیگر ماهی‌هایی که در رودخانه آمازون زندگی می‌کنند، حیوانی همه چیز خوار است و رژیم غذایی او شامل حیوانات و گیاهان می‌شود. شکار اصلی او کرم‌ها، حشرات و سخت‌پوستان دیگری هستند که نزدیک به بستر رودخانه زندگی می‌کنند و نوزادان آن‌ها بیشتر از لاروهای حشرات تغذیه می‌کنند. اگر چه از گیاهان آبزی نیز تغذیه می‌کنند، اما غذای غالب آن‌ها بی‌مهرگان کوچک‌تر است. در محیط‌های مصنوعی تترا ایکس ری نیاز به انواع منابع غذایی از جمله میگوی آب شور و کرم خونی همراه با غذای ماهی پولکی و قرصی دارند تا همه مواد مغذی مورد نیاز خود را دریافت کنند. 

شکارچیان و تهدیدهای تترا ایکس ری 

به خاطر اندازه کوچک تترا ایکس ری نباید با ماهی‌های شکارچی بزرگ‌تر در یک آکواریوم نگهداری شوند، بلکه با ماهی‌های گروهی کوچک دیگر که برای آن‌ها تهدیدی به شمار نمی‌آیند می‌توانند در آرامش زندگی کنند. در حیات وحش تترا ایکس ری شکارچیان آبزی زیادی دارد، از جمله ماهی‌های بزرگ‌تر، قورباغه‌ها و اگر نزدیک به سطح آب باشند حیوانات دیگری مانند پرندگان و مارها نیز آن‌ها را شکار می‌کنند. تصور می‌شود که جمعیت تترا ایکس ری به خاطر  افزایش آلودگی آب‌ها و به طور کلی از بین رفتن زیستگاه‌هایشان، در معرض بیش‌ترین تهدید باشد. 

حقایق جالب در مورد تترا ایکس ری

اندام وبر (ساختار استخوانی) بدن این حیوان، با انتقال امواج صوتی از طریق استخوان‌های مهره‌ها کار می‌کند که توسط کیسه شنای ماهی دریافت شده و سپس به گوش داخلی ارسال می‌شود، بنابراین تترا ایکس ری دارای قدرت شنوایی عالی است. شفافیت پوست ماهی (همراه با علائم زرد روشن) به نوعی موجب محافظت حیوان در مقابل شکارچیان است چون دیدن آن را در بین گیاهان پر تراکم و آب زلال سخت تر می‌کند. نه تنها گونه مایل به زرد تترا ایکس ری برای آکواریوم‌ها محبوب است، بلکه یک نوع زال آن نیز در حال حاضر در دسته‌های مصنوعی در سرتاسر دنیا دیده می‌شود. 

رابطه تترا ایکس ری با انسان 

از زمانی که تترا ایکس ری اولین بار در سال 1894 توصیف شد، به خاطر بدن تقریباً شفافش انسان را شیفته خود کرد. اکنون این ماهی یکی از محبوب‌ترین گونه‌های ماهی‌های استوایی است که در تنگ و آکواریومهای خانگی نگهداری می‌شود و علت عمده آن سهولت نگهداری و سازگاری زیاد ماهی است. سرعت زیاد زادوولد این ماهی نیز یکی از دلایل محبوب بودن آن است. امروزه تترا ایکس ری آکواریومی از حیات وحش گرفته نمی‌شود بلکه بیشتر در اروپای شرقی و خاور دور برای تجارت پرورش داده می‌شود. 

وضعیت حفاظتی و زندگی تترا ایکس ری 

تترا ایکس ری در فهرست قرمز اتحادیه جهانی حفاظت از محیط‌زیست به عنوان گونه در معرض خطر در محیط‌زیست خود نیست، اما گسترش صنعت در حوضه آمازون به معنی افزایش آلودگی آب‌ها و بنابراین کاهش کیفیت آب و کاهش جمعیت این ماهی در نواحی خاص است.