بیلیارد

در این مقاله می خوانید

ورزش‌های با چوب بیلیارد که با نام ورزش‌های بیلیارد نیز شناخته می‌شوند، تعداد زیادی از ورزش‌های مهارتی هستند که با چوب بیلیارد بازی می‌شوند. ...

چوب بیلیارد برای ضربه زدن به توپ‌های بیلیارد استفاده می‌شود و توپ‌ها را روی یک میز بیلیارد با پوشش پارچه‌ای، که بالشتک‌های پلاستیکی در اطراف آن قرار داده‌شده است، حرکت می‌دهد.

ورزش‌های بیلیارد سه زیرمجموعه‌ی مهم دارد:

کاروم : مربوط به بازی‌هایی است که روی میزهای بدون پاکت (حفره‌ای که توپ در آن‌ها می‌افتد) بازی می‌شوند، طول میز اغلب 3.04 متر است.

پول : شامل چندین بازی بیلیارد پاکتی که روی میزهای 6 پاکتی بازی می‌شود که طول آن 2.13، 2.43 و یا 2.74 متری است.

اسنوکر یا بیلیارد انگلیسی، بازی‌هایی هستند که روی میزهای بیلیارد با شش پاکت که میز اسنوکر نامیده می‌شود بازی می‌شوند.

تاریخچه‌ای از بیلیارد

همه انواع ورزش‌های بیلیارد، به‌عنوان ورزش‌هایی در نظر گرفته می‌شوند که از ورزش‌های فضای باز و روی چمن با توپ و چوب، به ورزش‌های داخل سالنی تکامل پیداکرده‌اند. یک‌شکل قابل‌تشخیص از بیلیارد در دهه‌ی 1340 در فضای باز بازی می‌شد که شبیه بازی کروکت (گوی و حلقه) بود. پادشاه لویی یازدهم فرانسه ( دوران حکومت از 1461 تا 1483 ) اولین میز بیلیارد داخلی را داشت. درحالی‌که این بازی برای مدت زیادی روی زمین‌بازی می‌شد، اما این‌طور به نظر می‌رسد که این شکل بازی بیلیارد در قرن 17م از بین رفت.

تقاضا برای ساخت میز و دیگر تجهیزات این ورزش در اروپا، در ابتدا توسط جان ترستون و دیگر سازندگان مبلمان در آن زمان تأمین می‌شد. توپ‌های اولیه از چوب و سفال درست می‌شدند، اما افراد ثروتمند ترجیح می‌دادند از عاج استفاده کنند.

از سال 1893، بازی‌هایی که قوانین حرفه‌ای بین‌المللی داشتند با عنوان ورزش، و نه‌فقط "بازی"، شناخته شدند. در رقابت‌های حال حاضر، تنوع خیلی زیادی از بازی‌های بیلیارد در مسابقات به رقابت گذاشته می‌شوند، که ازجمله آن‌ها می‌توان به مواردی که مواردی که پیشاپیش معرفی شد اشاره کرد. رقابت‌ها اکثراً به شکل ناین بال (9 توپ)، اسنوکر، سه کوشن، و اِیت بال (8 توپ) انجام می‌شود.

تجهیزات بازی

توپ بیلیارد

توپ‌های بیلیارد، ازنظر اندازه، طراحی و تعداد، از یک بازی تا بازی دیگر متفاوت هستند. توپ بیلیارد یک توپ کوچک و سخت است که در ورزش‌های بیلیارد استفاده می‌شود. تعداد، نوع، قطر، رنگ و الگوی توپ بر اساس نوع بازی متغیر است. خصوصیات خاص توپ مانند سختی، ضریب اصطکاک و انعطاف‌پذیری برای بازی‌های دقیق‌تر مهم هستند.

میز بیلیارد

میز بیلیارد یک میز با لبه‌های بسته است که روی آن انواع متفاوتی از بازی‌های بیلیارد انجام می‌شود. در حال حاضر، همه‌ی میزهای بیلیارد سطحی صاف دارند که اغلب از لوح تخته‌سنگ ساخته می‌شود. روی این سنگ با پارچه پوشانده شده و با لبه‌های پلاستیکی جوش داده‌شده محصورشده است. تمام این مجموعه بالاتر از سطح زمین قرار دارد.

پارچه‌ی روی میز بیلیارد

همه‌ی انواع میزهای بیلیارد با پارچه پوشانده می‌شوند. استفاده از پارچه برای پوشاندن روی میز بیلیارد، از قرن 15 متداول بوده است. در حقیقت شرکت پیشین مشهورترین سازنده‌ی پارچه‌ی بیلیارد، در سال 1453 تأسیس شد. پارچه‌ی میز بیلیارد از قدیم به رنگ سبز بوده است که بازتابی از اصلیت بازی (که روی زمین‌بازی می‌شد) بوده و از قرن 16 به این رنگ تولید می‌شده است. اما پارچه به رنگ‌های آبی و قرمز نیز تولید می‌شوند.

سابقاً گفته می‌شد که این پارچه مهم‌ترین بخش بازی است، بیشتر به این دلیل که بازتابی از اصلیت بازی بود. بازیکنان به این حقیقت پایبند بودند که این پارچه نباید پاره شود.

رک

رک نامی است که به یک قاب داده می‌شود که در ابتدای بازی برای مرتب کردن توپ‌ها استفاده می‌شود. رک از قدیم به شکل مثلث بوده است، اما بسته به نوع بازی ممکن است متفاوت (مثلاً لوزی شکل) باشد. دو نوع مهم رک وجود دارد: نوع رایج‌تر که مثلثی شکل است و برای بازی پول و ایت بال استفاده می‌گردد. نوع دیگر لوزی شکل بوده و برای ناین بال استفاده می‌شود.

چوب بیلیارد

بازی‌های بیلیارد اغلب با چوبی انجام می‌شوند که به نام چوب بیلیارد شناخته می‌شود. چوب بیلیارد یک چوب مخروطی یک‌تکه یا دوتکه است که به‌وسیله‌ی فلز یا رزین فنولی از وسط نصف شده است. چوب‌های باکیفیت بیلیارد، اغلب دوتکه هستند و از چوب‌های سفت جنگلی (اغلب چوب افرا برای بیلیارد و چوب زبان‌گنجشک برای اسنوکر) ساخته می‌شوند. انتهای چوب بیلیارد محیطی بزرگ‌تر دارد و بازیکن این قسمت از چوب را می‌گیرد.

بدنه‌ی چوب مخروطی است و قسمت نوک چوب معمولاً 10 تا 14 میلی‌متر قطر دارد. چوب‌های ارزان‌قیمت بیلیارد اغلب از چوب کاج، افرا، یا دیگر چوب‌های باکیفیت کم، همراه با حلقه‌ی پلاستیکی نامرغوب ساخته می‌شوند. یک چوب بیلیارد باکیفیت می‌تواند گران‌قیمت بوده و از چوب‌های جنگلی عجیب و دیگر مواد گران‌قیمت که روی آن‌ها الگوهایی منبت‌کاری شده است ساخته شود.

پل مکانیکی

پل مکانیکی که گاه رست نامیده می‌شود، در مواقعی که کیوبال (توپ سفید) بسیار از حالت عادی دورتر است برای افزایش دسترسی بازیکن به توپ استفاده می‌شود. این پل مکانیکی یک چوب با سر شیاردار (یا ضربدر مانند) یا پلاستیکی است که چوب بیلیارد روی آن می‌لغزد.

بسیاری از افراد حرفه‌ای استفاده از پل مکانیکی را تکذیب می‌کنند زیرا بر این باورند که این کار حرکتی غیر استادانه است. بااین‌حال بسیاری از هنردوستان و افراد حرفه‌ای، در زمان موردنیاز از آن استفاده می‌کنند.

گچ

گچ قبل از هر ضربه به نوک چوب زده می‌شود تا ضریب اصطکاک نوک چوب را افزایش دهد، تا درصورتی‌که نوک چوب به مرکز توپ برخورد نکند، ضربه نادرست اعلام نشود.

بازی‌های مهم

دو نوع مهم بازی‌ بیلیارد وجود دارد : کاروم و پاکت. بازی‌های مهم کاروم شامل ریل مستقیم، بالک لاین و بیلیارد فرانسوی (بيليارد فرانسوى با ضربه به 2 گوى ديگر بعد از تماس با 3 ديواره ميز) است. همه‌ی این بازی‌ها روی میزی بدون پاکت با سه توپ بازی می‌شوند: دو کیوبال و یک توپ دیگر. در این بازی‌ها بازیکنان به کیوبال ضربه می‌زنند تا به کیوبال حریف و توپ دیگر برخورد کند. مشهورترین بازی بیلیارد پاکت، پول و اسنوکر هستند.

بازی‌هایی که روی میز کاروم بیلیارد انجام می‌شوند

ریل مستقیم یا بیلیارد مستقیم

در این نوع بازی، هرزمانی که کیوبال یک بازیکن با هر دو توپ دیگر برخورد کند، وی یک امتیاز گرفته و می‌تواند به ضربات خود ادامه بدهد.

بالکلاین

بالکلاین، خطی عرضی به موازی یکی از انتهاهای میز بیلیارد است. دربازی‌های بالکلاین، بالکلاین 18.1 و 18.2، بازیکنان پس از کسب یک یا دو امتیاز، باید حداقل یک توپ را از یک خط عرضی که با فاصله 460 میلی‌متر (18 اینچ) از هر ریل قرار دارد عبور بدهند.  برای 18.1 پس از هر امتیاز، و برای 18.2 پس از2 امتیاز.

بازی‌هایی که روی میز بیلیارد (پول) انجام می‌شوند

انواع مختلفی از بازی وجود دارند که روی میز پول استاندارد انجام می‌شوند. بازی‌های مشهور بیلیارد شامل بازی با ایت بال، ناین بال، بیلیارد مستقیم، و بازی وان پاکت (یک پاکت) می‌شوند.

در بازی ایت بال : هدف به پاکت انداختن تمامی توپ‌های تعیین‌شده (رنگی یا خط‌دار) یک تا هفت، و سپس توپ هشتم در پاکت تعیین‌شده می‌باشد.

ناین بال : هدف به پاکت رساندن توپ 9 است. در این بازی، ابتدا با کیوبال به توپ‌های با شماره پائین تر ضربه واردشده و آن‌ها وارد پاکت می‌شوند. البته درصورتی‌که با ضربه به توپ‌های شماره پایین‌تر، توپ‌های شماره بالاتر نیز وارد پاکت بشوند اشکالی ندارد. در صورت ضربه خطا، بازیکن حریف می‌تواند کیوبال را در جای دلخواه خود از زمین قرار بدهد.  

بیلیارد مستقیم : هدف بیلیارد مستقیم یا همان بیلیارد 14.1، رسیدن به یک امتیاز از پیش تعیین‌شده‌ است. یک امتیاز، زمانی داده می‌شود که یک توپ خوانده‌شده، به داخل یک پاکت مشخص انداخته می‌شود.

بازی‌هایی که روی میز اسنوکر انجام می‌شوند

اسنوکر یک بازی بیلیارد پاکتی است که در اصل توسط سربازان بریتانیا که در طی قرن نوزدهم در هند ساکن بودند ساخته شد. نام این بازی، یکی از استراتژی‌های اصلی آن را شرح دهد: تحریک کردن بازیکن مخالف به خطا کردن و یا نشان دادن یک نقطه‌ضعف برای بهره‌برداری.