ثابت بن قره الهرانی ( 836 – 901 ) ستارهشناس و ریاضیدانی است که در ترکیهی امروزی متولد شد. او بیشتر برای ترجمهی کارهای کلاسیک یونان در ستارهشناسی شناخته میشود. ...
ثابت بن قره الهرانی ( 836 – 901 ) ستارهشناس و ریاضیدانی است که در ترکیهی امروزی متولد شد. او بیشتر برای ترجمهی کارهای کلاسیک یونان در ستارهشناسی و کشف یک معادله برای تعیین اعداد موافق شناخته میشود. او یک فیزیکدان مندائی است که در لاتین با نام ثابت (Thebit ) شناخته میشود.
ثابت عضو فرقهی دینی صابئین بوده است. قوم او در فرهنگ پیرو مذهب هلنیستی بوده و و برای ستارهها احترام زیادی قایل بودند. این پیشزمینه و به خصوص دانش او از یونان و عرب، او را قادر ساخت تا بتواند برای اجتماع دانشمندان خاصی که با نام بنی موسی و حلقهی او در بغداد شناخته میشدند. فرد جذابی باشد. به نظر میرسد یکی از اعضای خانواده او به نام محمد ابن موسی ابن شکیر، که متوجه تواناییهای و هوش ثابت شده بود، از ثابت برای پیوستن به حلقه علما دعوت کرد.
پس از آنکه ثابت توسط محمد ابن موسی ابن شکیر، یکی از برادران بنی موسی، به بغداد دعوت شد و به آنجا رفت، به شهرت رسید. او در بغداد کار میکرد و خود را غرق ریاضیات، ستارهشناسی، مکانیک، پزشکی و فلسفه کرد.
ثابت برای نوشتن دهها مقاله در زمینهها و موضوعات مختلف شناخته شده است. در حالی که بعضی از آنها به زبان سریانی بومی نوشتهشده بودند، اما بیشتر آثار او به زبان عربی میباشند. ثابت فردی سه زبانه بود بنابراین این مهارت او را قادر میساخت تا نقشی کلیدی در جنبشهای ترجمه ای قرن 9 بغداد داشته باشد. او کارها را از دو زبان سریانی و یونانی به عربی ترجمه کرده است و نسخههای عربی از نوشتههای مهم هلنیستی و یونانی به وجود آورده است. بسیاری از ترجمههای عربی ثابت، تنها نسخههای موجود از کارهای مهم باستانی میباشند.
نظریهی انحراف از اعتدالین در ستارهشناسی قرون وسطی (trepidation of the equinoxes) اغلب به ثابت نسبت داده میشود. او نظریهای دربارهی نوسان نقاط اعتدال نوشت که بسیاری از دانشمندان قرون وسطی دربارهی آن به بحث پرداختهاند.
بر اساس کوپرنیک، ثابت، طول سال نجومی را 365 روز و 6 ساعت و 9 دقیقه و 12 ثانیه تخمین زد ( با اشتباه 2 ثانیه ) . کوپرنیک این ادعای خود را براساس نوشتههای لاتینی که به ثابت نسبت داده میشود عنوان کرد. ثابت مشاهدات خود از خورشید را منتشر کرد. در زمینهی مکانیک و فیزیک او به عنوان پایهگذار استاتیک شناخته میشود. او شرایط تعادل اجسام، پرتوها و اهرمها را مشاهده نمود. ثابت همچنین دربارهی موضوعات فلسفی و کیهانی نوشتههایی دارد و برخی از پایههای اصول کیهانشناسی ارسطویی را زیر سؤال میبرد.
او با ایده ارسطویی برای در نظر گرفتن جوهر به عنوان ثابت و تغییرناپذیر مخالف بود، و برخی از دانشمندان احتمال میدهند که این رویکرد ضد ارسطویی به او اجازه استفاده از حرکت در ریاضیات را میداد. ثابت همچنین مقالات زیادی دربارهی مشکلات ارشمیدس در استاتیک و مکانیک نوشته است. در کنار همهی این کارها او یک مدرسهی ترجمه تأسیس کرد و بر ترجمهی بسیاری از کتابهای دیگر از یونانی به عربی نظارت نمود.
از میان نوشتههای ثابت تعداد زیادی سالم ماندهاند. بیشتر این کتابها در ریاضیات، ستارهشناسی و پزشکی هستند. کتابها به زیان عربی نوشتهشدهاند اما تعدادی سریانی میباشند. در قرون وسطی، برخی از کتابهای او توسط گرارد کرمونایی به لاتین ترجمه گشتند. در قرنهای اخیر، برخی از کتابهای او به زبان اروپایی ترجمه و منتشرشدهاند. تلاشهای ثابت پایه و اساسی برای ادامهی کار در تحقیقات و اصلاح ستارهشناسی بطلمیوسی شد. زندگی او مصداقی از این حقیقت است که افرادی با پیشزمینه و مذاهب مختلف برای رونق علومی مانند ستارهشناسی در فرهنگ اسلامی با هم همکاری کردهاند.
ثابت در بغداد از دنیا رفت. او و نوهاش، ابراهیم ابن سینان، منحنیهایی که برای ساخت ساعت آفتابی استفاده میشد را بررسی کردند که این بسیار ستوده است و منبع الهام بزرگی برای دانشآموزان میباشد.
نظر کاربران
کاربر گرامی، لطفاً توجه داشته باشید که این بخش صرفا جهت ارائه نظرات شما درباره ی این مطلب در نظر گرفته شده است. در صورتی که سوالی در رابطه با این مطلب دارید یا نیازمند مشاوره هستید، فقط از طریق تماس تلفنی با بخش مشاوره اقدام نمایید.