در این مقاله با شاعر بزرگ ایرانی، خواجه شمس الدبن محمد حافظ شیرازی، آشنا خواهید شد. ...
خواجه شمس الدبن محمد حافظ شیرازی که در زبان فارسی با نام حافظ شناخته میشود شاعر ایرانی است که شعرهایش نقطه اوجی در ادبیات فارسی بوده و آثار او در خانهی اکثر مردم ایران یافت میشود. ایرانیان اغلب شعرهای او را از حفظ بوده و از آن بهعنوان ضربالمثل در گفتههای خود استفاده میکنند. زندگی و شعرهای او موضوع بسیاری از تحلیل و تفسیرها بوده و بیش از هر شاعر دیگری برنوشتههای شاعران فارسی قرن چهارده به بعد تأثیر گذاشته است.
تم اصلی غزلهای او عشق و ایمان است. تأثیر حافظ در زندگی افراد دیگر در فالهای حافظ، استفاده از شعرهای حافظ در موسیقی سنتی ایرانی، هنرهای تجسمی و خوشنویسی مشهود است. اغلب ایرانیان به مقبرهی حافظ میروند. تفسیر و ترجمهی شعر حافظ در تمامی زبانهای مهم دنیا وجود دارد.
حافظ در شهر شیراز متولد شد. والدین او اهل کازرون در فارس بودند. باوجود تأثیر عمیق حافظ در زندگی و فرهنگ مردم ایران و شهرت و تأثیر بیپایان او، اطلاعات کمی از زندگیاش وجود دارد. اطلاعاتی که از دوران اولیهی زندگی او وجود دارد نشان میدهد که این دوران بر پایهی سنت بوده است. اطلاعاتی که از دوران اولیهی زندگی حافظ بیانشدهاند غیرقابلباورند. او در سنین کم قرآن را از بر کرد و به همین دلیل به او لقب حافظ داده شد، لقبی که بعداً نام مستعار او از آن گرفته شد. مقدمهی دیوان حافظ که در آن دوران اولیهی زندگی او موردبحث قرارگرفته شده است توسط فردی گمنام در دوران معاصر نوشتهشده که تصور میشود او محمد گلاندام باشد.
محققان معاصر متفقاند که حافظ در سال 1315 یا 1317 خورشیدی متولدشده است. همچنین توسط جامی نقلشده که حافظ در سال 1390 خورشیدی از دنیا رفته است. در مورد سال وفات حافظ اختلافات کمتر است و اغلب آن را 792 هجری قمری می دانند.
حافظ موردحمایت دولتهای متعددی قرارگرفته بود مانند شاه ابواسحاق که در زمان نوجوانی حافظ به قدرت رسید و یا تیمور در دوران پایانی زندگی حافظ. باوجودی که شعرهای او در دوران سلطنت بیستوهفتسالهی جلالالدین شاه شجاع رونق گرفت اما گفته میشود در این دوران حافظ به دلیل مورد تمسخر گرفتن اشعارش توسط شاه شجاع علاقهی خود به گفتن شعر را از دست داد. این امر حافظ را مجبور کرد تا از شیراز به اصفهان و یزد برود، اگرچه هیچ مدرک تاریخی برای این موضوع وجود ندارد و آرامگاه حافظ ( حافظیه ) نیز در شیراز واقعشده است.
مطابق یک گفتهی قدیمی قبل از ملاقات زینالدین علی بن حسین انصاری ( عطار )با حافظ، او در یک نانوایی کار میکرد و نانها را برای افراد ثروتمند شهر میبرد. در همان زمان برای اولین بار او شاخه نبات را ملاقات کرد، زنی زیبا که در برخی از شعرهای خود به او اشارهکرده است. حافظ شیفتهی این زن شده بود اما تصور میکرد ممکن است عشق او یکطرفه باشد. حافظ برای عشق خود شبزندهداریهای زیادی کرد تا سرانجام به عشق خود تحقق بخشید.
در سن شصتسالگی حافظ اولین چلهنشینی خود را آغاز کرد، چهل شبانهروز شبزندهداری و نشستن در حلقهای که او برای خود ترسیم کرده بود. در روز چهلم او بار دیگر با عطار مواجه شد که گفته میشود این چهلمین سالگرد ملاقات آنها بوده است.
اگرچه حافظ بهسختی از شیراز خارج میشد، دریکی از داستانها گفتهشده است که تیمور حافظ را برای پس دادن حساب دربارهی یکی از اشعارش احضار میکند:
اگر آن ترک شیرازی به دست آرد دل ما را
به خال هندویش بخشم سمرقند و بخارا را
سمرقند پایتخت تیمور و بخارا بهترین شهر پادشاهی او بوده است. تیمور گلایه میکند که " من با شمشیر خود بیشتر جهان را تحت کنترل خودکردهام .. سمرقند و بخارا را بهعنوان شهرهای مهم حکومتم زینت بخشیدهام. و تو آنها را برای خال یک دختر ترک در شیراز میفروشی! " در ادامهی داستان گفته میشود که حافظ در جواب میگوید " ای شاهزاده همین اسرافکاری و ولخرجی علت بدبختیای است که من را در آن میبینید " تیمور از این جواب شگفتزده شده و از پاسخ حافظ خوشش میآید. درنتیجه شاه از حافظ گذشته و به او هدایایی میبخشد.
حافظ در دوران زندگی خود از سوی جامعهی اسلامی تحسین میشد، شاعران فارسیزبان دیگر از کارهای او تقلید کرده و از بغداد تا هند حمایتش میکردند.
کمی بعد کار حافظ روی نوشتههای شاعران غربی نیز تأثیر گذاشت مانند گوته و دیوید ثورو. برای اولین بار در سال 1771 کارهای حافظ توسط ویلیام جونز به انگلیسی ترجمه شد.
امروزه حافظ مشهورترین شاعر ایران است و کارهای او در اغلب خانههای ایرانیان پیدا میشود. در حقیقت روز بیستم ماه مهر بهعنوان روز حافظ در ایران نامیده شده است. سالها پس از درگذشت حافظ مقبرهی او در حافظیهی شیراز همچنان بازدیدکنندگانی دارد.
نظر کاربران
کاربر گرامی، لطفاً توجه داشته باشید که این بخش صرفا جهت ارائه نظرات شما درباره ی این مطلب در نظر گرفته شده است. در صورتی که سوالی در رابطه با این مطلب دارید یا نیازمند مشاوره هستید، فقط از طریق تماس تلفنی با بخش مشاوره اقدام نمایید.