طبیعت زیر آبی، زندگی دریایی، و زمین‌شناسی جزیره آیلی Islay

در این مقاله می خوانید

با جزیره ی زیبای آیلی، طبیعت، ویژگی ها و گونه های جانوری آن آشنا شوید. ...

هزاران سال پیش چشم‌انداز و خط ساحلی جزیره آیلی (اسکاتلند) بسیار متفاوت از چیزی که امروزه مشاهده می‌کنیم، بوده است. بیشتر حیات وحش این جزیره را می‌توان از سواحل، از داخل یک قایق یا هنگام غواصی در آب‌های مملو از زندگی آیلی مشاهده کرد. ابتدا مختصری درباره زمین‌شناسی این ناحیه گفته و سپس تصاویر شگفت‌انگیز حیات وحش زیر آبی آن را با هم مرور می‌کنیم: 

کتابچه آیلی که توسط راهنمای زمین‌شناسی نورمن اس نیوتون نوشته‌شده، زمین‌شناسی و تغییرات این جزیره در طول زمان را به این صورت توصیف می‌کند: در تاریخ زمین‌شناسی بارها سنگ‌های زیر جزیره بالا آمده و فرسایش یافته‌اند و البته هیچ یک از این مراحل با چشم انسان دیده نشده است، اما انسان‌ها با مطالعات دقیق قادر به بازسازی این فرایند هستند. دو واقعه نسبتاً اخیر زمین‌شناسی وجود داشته است که در ترکیب باهم این بخش از اسکاتلند و ظاهر امروزی آن را ایجاد کرده است. اولین واقعه طغیان حاشیه قاره‌ای اروپا بود که احتمالاً 10 میلیون سال پیش رخ داد و مینچ (Minch) و جزایر دور از ساحل غربی اسکاتلند از جمله آیلی را ایجاد کرد. واقعه دیگر عصر یخبندان بود که در چشم‌انداز امروزی موثر بوده است. 

با پسروی صفحه‌های یخی، سکوهای دریایی و سواحل بالا آمده ایجاد شدند که خشکی‌های خوب زهکشی شده و حاصلخیز مناسب برای کشاورزی بودند و موجب سکونت انسان‌ها در این منطقه در عصر میان سنگی شدند. 

مردمان نخستین جزیره آیلی 

خیلی زود پس از این که یخ‌های یخچالی در سواحل آیلی ذوب شدند (حدود 8000 سال پیش) انسان‌ها شروع به سکونت در این جزیره کردند. شواهد سکونت انسان‌ها در عصر میان سنگی (مزولیتیک) در آیلی بیشتر به شکل سنگ چخماق شکل داده‌شده، ابزارهای سنگی و مهره‌ها و مفتول‌های ساخته دست انسان هستند. سنگ‌های چخماق در سواحل آیلی یافت می‌شوند. 

باستان‌شناسان مطمئن نیستند این انسان‌های اولیه از کجا آمده‌اند یا چگونه سفرکرده‌اند، از طریق پل خشکی اروپا به انگلستان عبور کرده‌اند یا در امتداد سواحل از طریق قایق‌های کنده‌ای خود را رسانده‌اند؟ پل خشکی پس از یخبندان ممکن است آیلی را به سواحل شمالی ایرلند و سرزمین آرگیل متصل کرده و امکان رسیدن به جزیره آیلی را از طریق خشکی یا دریاهای کم عمق برای مردمان میان سنگی را فراهم کرده باشد. مردمان نخستین برای گردآمدن به جزیره ما قبل تاریخی آیلی و جزیره‌های دیگر آمده و از شکار پرنده‌ها و حیوانات و گیاهان خشکی و نیز ماهی و حیوانات نزدیک به ساحل برای غذا استفاده می‌کردند. 

شکل: شرق خلیج سنیگمور

زندگی در دریاهای اطراف اسکاتلند و آیلی 

طبق گزارش دولت اسکاتلند دریاهای اطراف اسکاتلند دربردارنده تقریباً 6500 گونه حیوانی و گیاهی (و 44000 گونه با احتساب گونه‌های میکروبی) است. انجمن سلطنتی حمایت از پرندگان اظهار می‌کند: "دریاهای اسکاتلند واقعاً استثنایی و شگفت‌انگیز هستند. این دریاها منزلگاه نیمی از حیات وحش اسکاتلند و 45% از پرندگان دریایی اتحادیه اروپا هستند. ما طولانی‌ترین و متنوع‌ترین خط ساحلی، غنی‌ترین زندگی دریایی و بزرگ‌ترین کلونی های پرندگان دریایی در بریتانیا را داریم. دریاهای اسکاتلند به خاطر تنوع عظیم گونه‌ها از کوسه ماهی استراحت کننده گرفته تا مرجان‌های کمیاب آب سرد، بسیار مهم است. تماشای حیات وحش، ماهی گیری و صنایع دریایی دیگر فواید اقتصادی زیادی برای جوامع ساحلی ما دارد." 

زندگی در آب‌های آیلی

در ادامه فهرست کوتاهی از انواع پرندگان، ماهی‌ها و گیاهان دریایی سواحل آیلی آمده است: 

پستانداران دریایی

سمور دریایی معمولی (Common Otter)، فوک خاکستری، فوک معمولی، دولفین معمولی، دولفین پوزه دار، گراز ماهی بندر. نهنگ‌ها: نهنگ قاتل (اوکرا)، نهنگ باله پشتی، نهنگ گوژپشت، نهنگ نیزه‌ای.  

پرندگان دریایی و ساحلی 

غوص بزرگ شمالی، کیتویک، فولمار (مرغ طوفان)، چلچله دریایی، گانت، قاپوی بزرگ، گیله مات، پنگوئن منقار تیغی، طوطی دریایی (پافین)، بوتیمار آمریکایی، قره غاز، گاکی شمالی، کاکائی پشت سیاه، کاکائی پشت سیاه بزرگ، مرغ شمالی و پرنده‌های دیگر. 

ماهی 

ماهی‌های خوردنی: سالمون، قزل‌آلا، ماکرل، سفره ماهی، سیته، هداک، هالیبوت. 

کوسه استراحت کننده دومین ماهی بزرگ بریتانیا یا آب‌های اسکاتلند است. طول کوسه استراحت کننده به 10 متر و وزن آن‌ها به هفت تن می‌رسد. این کوسه‌ها را می‌توان در ماه‌های تابستانی در دریاهای اطراف آیلی مشاهده کرد. این حیوانات بر خلاف نامشان ماهی هستند و از پلانکتون‌ها تغذیه کرده و آب را پاک‌سازی می‌کنند و برای انسان خطری ندارند. کوسه‌های استراحت کننده در آب‌های بریتانیا تا فاصله 20 کیلومتری از ساحل تحت حفاظت قرار دارند. 

گالری زندگی دریایی آیلی 

یک لابستر (شاه میگو) در خانه خود- لابستر در حفره‌های زیر سنگ‌ها زندگی می‌کند

یک میگو در بستر دریا در حرکت است. معمولا نمی‌توان یک میگو را در فضای باز بستر دریا مشاهده کرد چون اغلب اوقات در سوراخ‌های نواحی گلی بستر دریا زندگی می‌کنند 

یک ستاره دریایی بسیار بزرگ (بیش از 1 متر) به دنبال یک توتیایی دریایی است. این ستاره دریایی در ریفهای زیر آبی، توتیایی دریایی را گرفته است. توتیای دریایی وقتی متوجه می‌شود گیر افتاده، همه پاهای لوله‌ای خود را جمع کرده ، گِرد شده و به سمت پایین صخره ریفی غلت می‌خورد تا از ستاره دریایی مهاجم فرار کند. وقتی به پایین بستر ماسه‌ای می‌رسد، پایش را از عقب بیرون آورده و با سرعت بالا (برای یک توتیایی دریایی!) فرار می‌کند. 

ستاره دریایی صورتی کوچک در حال خوردن ستاره دریایی نارنجی خیلی بزرگ‌تر است. ستاره دریایی بزرگ‌تر با سرعت در روی بستر دریا حرکت می‌کند تا از ستاره دریایی صورتی فرار کند. در نهایت به زمین ناهموار می‌رسد و ستاره دریایی صورتی بین سنگ‌ها خود را نگه داشته و بازوی ستاره دریایی بزرگ را جدا می‌کند. در قسمتی از بازو که ستاره دریایی صورتی با اسید گوارشی‌اش در حال هضم کردن غذای خود بود، یک سوراخ بزرگ ایجاد شده بود.  

شقایق دریایی: حیوانی است که شبیه به گیاه به نظر می‌رسد. بخش‌هایی که همانند گل است در واقع شاخک‌هایی است که برای گرفتن غذا استفاده می‌شوند و می‌توانند به داخل بدن حیوان بازگردند. 

شقایق‌های دریایی در بستر دریای آب‌های آیلی

علف‌های دریایی: جنگل کتانجک در دریای نزدیک به ساحل جورا (jura) ، توتیای دریایی (اشکال کروی در شکل) از ساقه این گیاهان تغذیه می‌نمایند.