جراحی سزارین امروزه در بین زنان باردار طرفداران زیادی پیدا کرده است. با این عمل، خطرات و مراقبت های قبل و بعد از آن آشنا شوید. ...
زایمان سزارین (Cesarean) یک عمل جراحی است که در آن برای به دنیا آوردن نوزاد از ایجاد شکاف در شکم و رحم مادر، استفاده میشود.
اگر دچار پیچیدگیهای مرتبط با بارداری شده باشید یا پیش از این سزارین انجام داده باشید و زایمان طبیعی پس از سزارین (VBAC ) را نمیخواهید یا نمیتوانید انجام دهید، ممکن است برای زایمان شما سزارین در نظر گرفته شود. اگر چه اغلب نیاز به اولین سزارین، تا هنگام فرا رسیدن درد زایمان قطعی نمیشود.
اگر باردار هستید، بهتر است بدانید چه انتظاراتی در حین عمل و پس از آن باید داشته باشید.
گاهی اوقات سزارین نسبت به زایمان طبیعی (زایمان واژنی) برای شما و کودکتان مطمئن تر و ایمن تر است. در موارد زیر ممکن است پزشکتان سزارین را به شما پیشنهاد کند:
• درد زایمان طول میکشد- درد زایمان که طول کشیده و کاری از پیش نمیبرد یکی از متداولترین علتهای سزارین است. شاید دهانه رحم با وجود انقباضات شدید چند ساعته به اندازه کافی باز نمیشود یا سر کودک بزرگتر از این است که از مجرای زایمان عبور کند.
• کودک اکسیژن کافی دریافت نمیکند- اگر پزشک نگران اکسیژنرسانی کافی به کودک یا تغییراتی در ضربان قلب او باشد ممکن است سزارین بهترین گزینه باشد.
• حالت قرارگیری کودک غیرطبیعی است- سزارین هنگامی که پا یا باسن کودک اول وارد مجرای زایمان شده باشد یا کودک به یک طرف یا به شانه باشد، مطمئنترین روش زایمان است.
• دوقلو، سهقلو یا بیشتر باردار هستید- وقتی چندقلوزایی باردار باشید معمولاً یکی یا چند نوزاد در وضعیت غیرطبیعی در رحم قرارگرفتهاند. در این موارد سزارین مطمئن تر است.
• مشکلی با جفت وجود دارد – اگر جفت پیش از شروع درد زایمان از رحم جدا شود (کنده شدن جفت) یا جفت دهانه رحم را بپوشاند (جفت سر راهی) ممکن است سزارین مطمئنترین روش زایمان باشد .
• مشکلی با بند ناف وجود داشته باشد- اگر لغزش حلقه بند ناف کودک در دهانه رحم اتفاق بیفتد یا بند ناف در حین انقباضات توسط رحم فشرده شود ممکن است سزارین توصیه شود.
• مشکل دیگری برای سلامتی شما وجود دارد- اگر وضعیتی دارید که درد زایمان را برایتان خطرناک میسازد، مانند بیماری قلبی ناپایدار یا فشارخون، پزشک ممکن است سزارین را توصیه کند. در موارد دیگر در صورتی که عفونتی دارید که ممکن است در زایمان طبیعی (واژنی) به کودک منتقل شود، مانند ویروس ایدز، پزشک ممکن است سزارین را توصیه کند.
• نگرانی درباره سلامت کودک وجود دارد- در صورتی که کودک وضعیت رشدی خاصی مانند تجمع مایعات در مغز (هیدروسفالوس) داشته باشد گاهی اوقات سزارین مطمئن تر است.
• پیش از این سزارین انجام دادهاید- بسته به نوع شکافی که در سزارین پیشین در رحم شما ایجادشده و عوامل دیگر، اغلب این امکان وجود دارد که با وجود انجام سزارین در گذشته، زایمان طبیعی انجام پذیرد. اگر چه در برخی موارد پزشک ممکن است سزارین را توصیه کند.
به علاوه برخی زنان در اولین زایمانشان درخواست زایمان سزارین دارند (گاهی اوقات برای این که درد زایمان را نداشته باشند یا دچار مشکلات و پیچیدگیهای محتمل زایمان طبیعی نشوند یا از مزیت زایمان از پیش برنامهریزیشده بهره ببرند). اگر میخواهید زایمان سزارین برای اولین زایمان خود داشته باشید با پزشک ابتدا صحبت کنید تا بهترین تصمیم را برای خود و کودکتان بگیرید.
بهبودی پس از عمل سزارین بیشتر از زایمان طبیعی طول میکشد و همانند سایر جراحیهای مهم خطر عوارض در آن بیشتر است.
خطرات سزارین برای کودک عبارت است از:
• مشکلات تنفسی- در کودکانی که با سزارین به دنیا میآیند، بیشتر تاکی پنه یا تندی تنفس گذرا (transient tachypnea) اتفاق میافتد. تاکی پنه گذرا مشکل تنفسی است که با تند بودن غیرطبیعی تنفس در چند روز اول پس از تولد شناخته میشود. سزارین که پیش از 39 هفتگی بارداری انجامشده، یا بلوغ ریههای کودک در زایمان کامل نشده، ممکن است خطر مشکلات تنفسی دیگر از جمله سندرم زجر تنفسی (respiratory distress syndrome) را افزایش دهد. سندرم زجر تنفسی وضعیتی است که تنفس کودک را دشوار میسازد.
• آسیبهای جراحی- اگر چه آسیبهای جراحی نادر است اما ممکن است در حین جراحی ضربه تصادفی به پوست کودک وارد شود.
خطرات سزارین برای مادر عبارتاند از:
• التهاب و عفونت پوشش غشای رحم- این وضعیت که اندومتریت (التهاب اندومتر رحم) نامیده میشود میتواند موجب تب، ترشحات بد بوی واژن و درد رحمی شود.
• افزایش خونریزی- در سزارین احتمالاً خون بیشتری نسبت به زایمان طبیعی از دست میدهید اما در موارد نادر نیاز به تزریق خون وجود دارد.
• واکنش به ماده بیهوشی یا بیحسی- واکنشهای ناسازگار به هر نوع ماده بیهوشی امکان دارد. پس از بیحسی نخاعی یا اپیدورال که انواع متداول بیحسی در سزارین هستند، امکان سردرد هنگام برخاستن در روزهای پس از زایمان وجود دارد اما نادر است.
• لخته شدن خون- خطر ایجاد لخته درون رگ به خصوص پاها یا اندامهای لگنی در سزارین خیلی بیشتر از زایمان طبیعی است. اگر لخته خون به ریهها برسد (آمبولی ریه) نتایج آن ممکن است مرگبار باشد. پزشک اقداماتی برای جلوگیری از تشکیل لخته خون انجام میدهد. شما نیز با راه رفتن زیاد پس از جراحی میتوانید به این پیشگیری کمک کنید.
• عفونت زخم- عفونت اطراف برش جراحی نیز امکان دارد.
• آسیب جراحی- در موارد نادر آسیبهای ناشی از برش جراحی به اندامهای نزدیک مانند مثانه ممکن است وارد شود. اگر چنین اتفاقی بیفتد جراحی دیگری ممکن است لازم شود.
• افزایش خطرات در بارداریهای آینده – پس از سزارین، خطر پیچیدگیها و عوارض جدی در بارداری بعدی از جمله خونریزی و مشکلات جفت بیشتر از زایمان طبیعی افزایش مییابد. خطر پارگی رحم نیز بیشتر است. در پارگی رحم، رحم از خط جوشگاه سزارین پیشین پاره میشود. پارگی رحم یک وضعیت اورژانسی تهدیدکننده زندگی است.
اگر سزارین در پیش دارید میتوانید با پزشک در مورد گزینههای بیحسی در طول زایمان صحبت کنید.
پزشک همچنین ممکن است آزمایشهای خون خاصی را پیش از سزارین انجام دهد. این آزمایشها اطلاعاتی درباره نوع خون و میزان هموگلوبین (ترکیب اصلی سلولهای قرمز خون) شما در اختیار پزشک قرار میدهد. این جزئیات در حوادث نادری که ممکن است نیاز به تزریق خون در حین سزارین داشته باشید، برای گروه پزشکی مفید است.
اگر مشکلاتی در سلامت شما یا کودک شما باعث نیاز فوری به سزارین پیش از 39 هفتگی بارداری شد ممکن است تکامل ریه کودک پیش از سزارین مورد آزمایش قرار بگیرد. این کار با امنیوسنتز (amniocentesis) انجام میشود. امنیو سنتزی روشی است که در آن از مایعی که کودک را در رحم احاطه کرده و از او محافظت میکنند (مایع امنیوتیک) برای آزمایش نمونه گرفته میشود. امنیو سنتزی ریه تکاملیافته به پزشک اطمینان میدهد که کودک آماده تولد است.
حتی اگر قصد زایمان طبیعی دارید باید برای موارد غیرمنتظره آمادگی داشته باشید. احتمال سزارین را با پزشک خود پیش از زمان موعد بررسی کنید. از او سؤالات خود را بپرسید، نگرانیهای خود را مطرح کنید و شرایطی را که ممکن است منجر به انجام سزارین شود بازبینی کنید. در شرایط اضطراری پزشک ممکن است زمانی برای توضیح عمل یا پاسخ کامل به سؤالات شما نداشته باشد.
پس از سزارین زمانی برای استراحت و بهبودی لازم است. به مدت چند هفته پس از تولد کودک بهتر است از کسی برای کارهای خانه یا کمک به مراقبت از کودک یا کودکان دیگر کمک بگیرید.
در سزارین شکاف در رحم ایجاد میشود
یک عمل سزارین متوسط معمولاً کمتر از یک ساعت زمان میبرد.
• در منزل- ممکن است از شما بخواهند شب قبل از عمل و صبح روز عمل سزارین با صابون ضد باکتری دوش یا حمام بگیرید. این کار به کاهش خطر عفونت کمک میکند. اگر معمولاً موهای ناحیه شرمگاهی را اصلاح میکنید، روز پیش از عمل این کار را انجام ندهید.
• در بیمارستان – پیش از سزارین یکی از اعضای تیم پزشکی شکم شما را تمیز میکند. یک لوله (کاتتر) احتمالا در مثانه شما قرار داده میشود تا ادرار از آن تخلیه شود. راه وریدی (جهت تزریق) وارد رگ بازو یا پاییندست شما میشود تا مایعات و داروها از طریق آن به بدنتان وارد شود. ممکن است یکی از اعضای تیم پزشکی به شما ضد اسید بدهد تا خطر به هم خوردگی معده در طول عمل را کاهش دهد.
• بیهوشی/ بیحسی- بیشتر عملهای سزارین تحت بیحسی موضعی انجام میشوند که در آن فقط بخش پایین بدن بیحس میشود و به شما امکان میدهد در طول عمل هوشیار باشید. معمولاً از بیحسی نخاعی استفاده میشود که در آن داروهای ضد درد مستقیماً به کیسه احاطهکننده طناب نخاعی تزریق میشوند . گزینه محتمل دیگر بیحسی اپیدورال است که در آن داروهای ضد درد به پایین کمر درست بیرون کیسهای که طناب نخاعی را احاطه کرده است، تزریق میشوند . در موارد اورژانسی بیهوشی عمومی ممکن است لازم شود. در بیهوشی عمومی شما نمیتوانید در حین زایمان ببینید، بشنوید یا چیزی احساس کنید.
• شکاف شکمی- پزشک در دیواره شکمی شما شکافی ایجاد میکند. معمولاً این شکاف به صورت افقی نزدیک خط رویش موی شرمگاهی ایجاد میشود. اگر نیاز به شکاف بزرگ باشد یا کودک خیلی سریع باید به دنیا بیاید، ممکن است پزشک شکاف عمودی درست زیر ناف تا بالای استخوان عانه (شرمگاهی) ایجاد کند .
• شکاف رحمی- پس از شکاف شکمی، پزشک شکافی در رحم ایجاد میکند. شکاف رحمی معمولاً افقی بوده و در بخش پایین رحم (شکاف عرضی کوچک) ایجاد میشود. انواع دیگر شکافهای رحمی ممکن است بسته به وضعیت قرارگیری کودک در رحم و این که شما دچار پیچیدگیهایی مانند سر راه قرار گرفتن جفت (هنگامی که جفت به صورت بخشی یا کامل گردن رحم را مسدود میکند) شدهاید یا نه، انجام پذیرد.
• زایمان – اگر بیحسی اپیدورال یا نخاعی انجام داده باشید هنگامی که دکتر به آرامی کودک را از رحم شما خارج میکند حرکات را کمی احساس میکنید اما نباید دردی احساس کنید. پزشک دهان و بینی کودک را از مایعات تمیز میکند و سپس بند ناف را گیره زده و میبرد. سپس جفت را از رحم شما خارج کرده و شکافها را بخیه میزند.
اگر بیحسی موضعی در سزارین داشته باشید احتمالاً میتوانید بلافاصله پس از زایمان کودک را ببینید و صدای او را بشنوید.
پس از سزارین بیشتر مادران و کودکان آنها حدود سه روز در بیمارستان می مانند. برای کنترل درد پس از رفع اثر بیحسی به شما داروهای ضد درد تزریق میشود.
خیلی زود پس از جراحی از شما خواسته میشود برخیزید و راه بروید. حرکت کردن میتواند بهبودی شما را تسریع کرده و به پیشگیری از یبوست و تشکیل لخته خون کمک کند.
وقتی در بیمارستان هستید گروه پزشکی شکاف روی شکم شما را از نظر علائم عفونت بررسی میکنند. همچنین تحرک شما، مقدار مایعاتی که مینوشید و عملکرد روده و مثانهتان را تحت نظارت دارند.
احساس ناراحتی نزدیک به محل عمل ممکن است تا حدی شیر دادن را دشوار سازد. اگر چه باکمی کمک میتوانید خیلی زود پس از سزارین شیر دادن را شروع کنید. از پرستار یا مشاوره بخواهید به شما یاد بدهد هنگام شیر دادن به چه حالتی قرار بگیرید و کودک خود را نگهدارید تا راحت باشید.
به یاد داشته باشید که هنگامی که درد دارید شیر دادن ممکن است دشوارتر باشد. گروه پزشکی با در نظر گرفتن وضعیت شیردهی ، داروهایی برای درد پس از جراحی به شما میدهند. ادامه مصرف داروها نباید با شیردهی شما تداخلی داشته باشد.
پیش از این که بیمارستان را ترک کنید، با پزشک خود درباره مراقبتهای پیشگیرانه لازم از جمله واکسیناسیون صحبت کنید. واکسیناسیون به موقع از سلامت شما و فرزندتان پشتیبانی میکند.
حدود چهار تا شش هفته طول میکشد تا شکافها التیام یابد. خستگی و ناراحتی پس از عمل طبیعی است. موارد زیر را در دوران بهبودی در نظر بگیرید:
• سخت نگیرید- در صورت امکان استراحت کنید. هر چیزی که خود و فرزندتان لازم دارید در دسترس بگذارید. چند هفته اول از بلند کردن اجسام در حالت چمباتمه یا بلند کردن هر چیزی که از کودکتان سنگین تر است خودداری کنید.
• پشتیبانی از شکم. حالت بدنتان هنگام ایستادن و راه رفتن باید مناسب باشد. در هنگام حرکات ناگهانی مانند سرفه، عطسه، یا خندیدن، شکم خود نزدیک به محل شکاف عمل را نگهدارید. از بالش یا حوله تا شده برای پشتیبانی بیشتر از شکم در حین شیر دادن استفاده کنید.
• مقدار زیادی مایعات بنوشید. نوشیدن آب و مایعات دیگر به جایگزین کردن مایعات از دست رفته در زایمان و شیردهی و نیز جلوگیری از یبوست کمک میکند.
• داروهای لازم را مصرف کنید. پزشک ممکن است استامینوفن یا داروهای دیگری برای آرام کردن درد برایتان تجویز کند. بیشتر داروهای تسکیندهنده درد برای زنان شیر ده بیخطر هستند.
• از رابطه جنسی اجتناب کنید- تا زمانی که پزشکتان اجازه نداده رابطه جنسی نداشته باشید (معمولاً چهار تا شش هفته پس از جراحی). اما باید رابطه صمیمیتان را با همسر خود حفظ کنید.
همچنین باید بدانید چه زمانی به پزشک خود مراجعه کنید. در موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:
• هر گونه علامتی از عفونت مانند تب بیشتر از 38 درجه سانتیگراد، درد شدید شکم یا قرمزی، تورم و ترشحاتی در محل بخیه
• درد سینه همراه با تب یا قرمزی
• ترشحات بد بو از واژن
• ادرار دردناک
• خونریزی که ظرف یک ساعت یک نوار بهداشتی را کامل خیس کند یا حاوی لختههای بزرگ خون باشد
• درد یا تورم پا
افسردگی پس از زایمان که ممکن است منجر به نوسان خلق، کاهش اشتها، خستگی شدید و لذت نبردن از زندگی شود، گاهی اوقات جای نگرانی دارد. در صورتی که به افسردگی شک دارید با پزشک خود صحبت کنید. به خصوص در صورتی که علائم آن از بین نمیروند، در مراقبت از کودک یا انجام کارهای روزمره مشکلدارید یا افکار آسیب رساندن به خوددارید ، باید کمک حرفهای دریافت کنید.
نظر کاربران
کاربر گرامی، لطفاً توجه داشته باشید که این بخش صرفا جهت ارائه نظرات شما درباره ی این مطلب در نظر گرفته شده است. در صورتی که سوالی در رابطه با این مطلب دارید یا نیازمند مشاوره هستید، فقط از طریق تماس تلفنی با بخش مشاوره اقدام نمایید.