سنگ توپاز جواهری نفیس و محبوب است که در این مقاله با آن آشنا خواهید شد. ...
توپاز سنگ جواهر بسیار محبوبی است که در مقیاس سختی موس (از یک تا 10) سختی 8 دارد
شکل: کانی توپاز در طبیعت
توپاز یک کانی سیلیکاتی است که غالباً در سنگهای آتشفشانی با ترکیب فلسیک (سرشار از کوارتز و فلدسپات) یافت میشود. توپاز در برخی رگههای هیدروترمال و سنگهایی که به واسطه هیدروترمال تغییریافته و آنها را احاطه کردهاند، نیز وجود دارد. توپاز یک کانی متداول پگماتیتها (نوعی سنگ آذرین درونی که بلورهای درشتی دارد) بوده و در حفرههای گرانیت (سنگ آذرین درونی) و ریولیت (معادل آذرین بیرونی گرانیت) نیز یافت میشود و به ندرت در سنگهای دگرگونی مانند شیست یا کوارتزیت وجود دارد. توپاز کانی فراوانی نیست اما در سرتاسر دنیا در انواع سنگهایی که پیشتر ذکر شد، وجود دارد.
توپاز در مقایسه با کانیهای دیگر در مقابل هوازدگی و ساییدگی نسبتاً مقاوم است. این ویژگیها باعث شده بتوان این سنگ را در رسوبات رودخانهای ناشی از فرسایش سنگهای حاوی توپاز یافت. گاهی اوقات با روش استخراج رسوبی توپاز به دست میآید.
طبقهبندی شیمیایی |
سیلیکات |
رنگ |
بیرنگ، سفید، زرد، کهربایی، صورتی، آبی، سبز، خاکستری |
رنگ خاکه |
بیرنگ ( سخت تر از صفحه (چینی بدون لعاب) است) |
جلا |
معمولاً شیشهای |
شفافیت |
شفاف تا نیمه شفاف |
رَخ رَخ کامل |
قاعدهای (به صورت صفحات عمود بر محور منشور شکسته میشود) |
سختی در مقیاس موس |
8 |
وزن مخصوص |
3.4 تا 3.6 |
خواص ویژه برای تشخیص سختی |
بلورهای منشوری، گاهی اوقات خط دار، سطح رخ، وزن مخصوص |
ترکیب شیمیایی |
Al2SiO4(F,OH)2 |
سیستم تبلور |
ارتورومبیک |
کاربردها |
سنگ جواهر |
توپاز سنگ جواهر بسیار محبوبی است. توپاز با کیفیت جواهری اغلب در طبیعت به صورت بلورهای بیرنگ یافت میشود. وقتی توپاز به عنوان جواهر برش میخورد انواع بیرنگ آن از کمترین ارزش برخوردارند. مقدار قابلتوجهی از توپازهای طبیعی نیز در طیف رنگی زرد تا قهوهای یافت میشوند. مقدار کمی توپاز طبیعی نیز به رنگ آبی و صورتی وجود دارد که فراوانی آنها بسیار کم است.
شکل: توپاز آبی
توپاز آبی سنگ جواهر بسیار محبوبی است اما این رنگ به ندرت در طبیعت یافت میشود. برای تولید توپاز آبی برخی افراد سنگ توپاز شفاف و بیرنگ را در معرض تشعشع قرار داده و سپس آن را گرم میکنند تا به رنگ آبی در آید. مطلوبترین سنگ توپاز آبی، به رنگ اکواکارین (آبی آسمانی) است. امروزه بیشتر توپازهای آبی که به عنوان سنگ جواهر به فروش میرسند، بهبودسازی شدهاند. فروشندگان باید بر روی این سنگها برچسب بهبودسازی شده بزنند تا خریدار سابقه سنگ و طبیعی نبودن رنگ آن را بداند. قیمت توپاز آبی طبیعی در سالهای اخیر کاهش یافت است چون مقدار زیادی توپاز آبی به روش بهبودسازی شده تولید شده است.
مقدار کمی سنگ توپاز صورتی و قرمز در طبیعت یافت میشود. توپازهای با این رنگ طبیعی گرانترین توپازها هستند. اگر چه توپاز قهوهای گاهی اوقات حرارت دادهشده و به صورتی بهبودسازی میشود.
شکل: سنگ توپاز سحرآمیز
علاوه بر این رنگها، دو رنگ دیگری از توپاز نیز در بازار سنگ جواهر دیده میشوند. یکی توپاز سبز است که با افشاندن کروم بر سطح بیرونی سنگ ایجاد میشود. توپاز بهبودسازی شده دیگری به عنوان توپاز سحرآمیز در بازار به فروش میرسد. این سنگ ظاهر رنگینکمانی دارد که به واسطه پوشش بخار اکسید تیتانیوم بر روی سطح توپاز شفاف ایجاد میشود. این پوشش سطح سنگ دائمی نیست و بسیاری از سنگهای توپاز سحرآمیز به سرعت شروع به بیرنگ شدن میکنند.
امروزه توپاز سنتزی نیز تولیدشده، برش میخورد و به عنوان سنگ جواهر به فروش میرسد. باید این سنگها برچسب سنتزی، آزمایشگاهی، مصنوعی یا عناوین دیگری که نشاندهنده طبیعی نبودن این ماده است، داشته باشند. هر کسی که میخواهد سنگ جواهر خریداری نماید باید بداند که سنگهای جواهری بهبودسازی شده و سنتزی وجود دارند و گاهی اوقات ممکن است فروشنده برچسب مناسبی که نشاندهنده آن باشد روی سنگ جواهر نزده باشد.
شکل: سه نوع رَخ در کانیها: 1-قاعدهای (یک بعدی مانند توپاز)، 2-منشوری (یک بعدی مانند مسکویت یا طلق سفید) 3-مکعبی (مانند نمک)
توپاز کانی بسیار سختی است و در مقیاس موس سختی آن 8 است. مقیاس سختی موس از یک تا 10 درجه دارد و سختترین کانی با سختی 10 الماس است. برخی از کانیها سختی بالایی دارند اما نسبتاً راحت شکسته میشوند. توپاز سطح رَخ کامل قاعدهای دارد بنابراین در مقابل شکستگی آسیبپذیر است (سطح رَخ سطح ضعف طبیعی در سیستم تبلور کانی است که در آن جهت کانی راحت تر شکسته میشود). این رَخ باعث میشود توپاز تا حدی شکننده باشد. بنابراین بهتر است در گردنبند و گوشواره استفاده شود که کمتر احتمال ضربه خوردن به آن وجود دارد، اما در مورد انگشتر، ممکن است چون در معرض آسیب و ضربه بیشتری قرار دارد صدمه ببیند.
نظر کاربران
کاربر گرامی، لطفاً توجه داشته باشید که این بخش صرفا جهت ارائه نظرات شما درباره ی این مطلب در نظر گرفته شده است. در صورتی که سوالی در رابطه با این مطلب دارید یا نیازمند مشاوره هستید، فقط از طریق تماس تلفنی با بخش مشاوره اقدام نمایید.